दुसऱ्या महायुद्धानंतरच्या काळात इटलीमध्ये तयार झालेल्या वास्तववादी चित्रपटांच्या चळवळीला ‘इटलीतील नववास्तववादʼ असे संबोधले जाते. इटालियन चित्रपटांचा सुवर्णकाळ या नावानेही ही चळवळ ओळखली जाते. ही प्रामुख्याने १९४४ ते १९५२ या काळात…
चित्रपटाचे आणि चित्रपटमाध्यमाचे मनोरंजन, कलात्मक सौंदर्यशास्त्र, सामाजिक व सांस्कृतिक पैलू, चित्रपटतंत्रे व आशयविषयक घटक यांच्या कसोट्यांवर केलेले विश्लेषण व मूल्यमापन, तसेच चित्रपटातील विविध घटकांची – उदा., विविध पात्रे, त्यांचे अभिनय,…
चित्रपटांचे प्रकार : १८९५ मध्ये ल्युमेअरबंधूंनी फ्रान्समध्ये मूक-चलचित्रनिर्मिती सुरू केली, तेव्हा घडणारी घटना कॅमेऱ्याने मुद्रित करून हुबेहूबपणे दाखविणे एवढाच हेतू होता. परंतु या तंत्रज्ञानाचा विकास होताना त्यात नाट्य आणि कथनकलेच्या…
शिक्षण आणि चित्रपट हे चित्रपटांच्या सुरुवातीच्या काळात भिन्न विषय होते. चित्रपट हे करमणुकीचे नवे साधन, तर शिक्षण ही समाजाने भावी पिढीच्या जीवनाची घडी बसविण्यासाठी केलेली व्यवस्था. विद्यार्थ्यांचे अभ्यासावरील लक्ष विचलित…
चित्रपट-इतिहास सोप्या टप्प्यांमध्ये समजून घेण्यासाठी त्यात वेळोवेळी उदयास आलेल्या चळवळींचा अभ्यास करणे आवश्यक ठरते. चित्रपटाचे तंत्र आणि तंत्रज्ञान, माध्यमांसंदर्भात झालेले वैचारिक बदल, यांबरोबरच त्यात्या काळाशी असलेले तत्कालीन चित्रपटांचे नाते यांच्याशी…
चित्रपट हे माध्यम निर्माण झाल्यावर मूकपटांच्या काळापासूनच इतर माध्यमांतील कलाकृती चित्रपटमाध्यमात आणण्याचे प्रयत्न सुरू झाले. चित्रपटमाध्यमाची निर्मिती हुबेहूब नोंद करणाऱ्या यंत्रामुळे झाली. एखादी घटना कॅमेरा लावून टिपून ठेवता येते आणि…
चित्रपटदिग्दर्शक एक व्यापक विषय मांडण्यासाठी तीन चित्रपटांची मालिका तयार करतात. आंतरराष्ट्रीय ख्यातीचे श्रेष्ठ चित्रपट-दिग्दर्शक ⇨ सत्यजित रेकृत पथेर पांचाली (१९५५), अपराजितो (१९५६) आणि अपूर संसार (१९५९) ही विशेष ख्याती पावलेली…
देशोदेशींच्या निवडक आणि दुर्मीळ चित्रपटांचे जतन आणि संवर्धन करणारी पुणे येथील प्रसिद्ध संस्था. जागतिक स्तरावर महत्त्वाच्या मानल्या गेलेल्या चित्रपटांच्या प्रती राष्ट्रीय चित्रपट संग्रहालयामध्ये संग्रहित करण्यात आल्या आहेत. चित्रपटांची जपणूक, संवर्धन…
स्वातंत्र्यप्राप्तीनंतर भारताचे पहिले पंतप्रधान पंडित जवाहरलाल नेहरू यांनी बालचित्रपट समितीची स्थापना केली. नेहरू यांना लहान मुलांविषयी विशेष प्रेम होते. पूर्णपणे भारतीय जाणिवांचे बालचित्रपट भारतातच तयार व्हावेत आणि या चित्रपटांतून मुलांच्या…
राष्ट्रीय चित्रपट विकास महामंडळ : (नॅशनल फिल्म डेव्हलपमेंट कॉर्पोरेशन) भारतीय चित्रपटांची गुणवत्ता वाढवणे आणि चित्रपटव्यवसायाचा सर्वांगीण विकास घडविणे या उद्देशाने भारत सरकारने राष्ट्रीय चित्रपट विकास महामंडळाची स्थापना केली. चित्रपटनिर्मिती, अर्थसाहाय्य,…
व्याख्या व स्वरूप : ‘संरक्षण अर्थशास्त्र’ ही तुलनेने अर्थशास्त्राची एक नव विकसित विद्याशाखा आहे. अर्थशास्त्रीय सिद्धांत, तत्त्वे व साधने यांच्या आधाराने संरक्षण, नि:शस्त्रीकरण आणि शांतताविषयक बाबींचे ज्यात विश्लेषण केले जाते,…
सपुष्प वनस्पतींचा प्रजननासाठीचा अवयव. वनस्पतीचे स्व व परपरागणाद्वारे प्रजनन घडवून आणणे हे फुलाचे मुख्य कार्य असते. अनेक फुले प्राण्यांना आकर्षक वाटावीत आणि त्या प्राण्यांनी फुलातील परागकण वाहून नेण्यास मदत करावी…
पोलंडच्या चित्रपटसृष्टीचे जागतिक योगदान लक्षणीय आहे. चित्रपटविषयक अनेक पायाभूत गोष्टी पोलंडमध्ये घडल्या. आज जगभरातील अनेक महोत्सवांत पोलंडचे चित्रपट दाखविले जातात आणि त्यांना पुरस्कारही मिळतात. काझीम्येश प्रोझेंस्की, पीटर लेबिजिन्स्की आणि बोलेश्वाव…
रेन्सीस लायकर्ट : (५ ऑगस्ट १९०३ – ३ सप्टेंबर १९८१ ). अमेरिकन अर्थशास्त्रज्ञ व सामाजिक मानसशास्त्रज्ञ. त्यांनी अभिवृत्ती मापनपद्धती विकसित केली आणि तिला सहभागी व्यवस्थापनाच्या संकल्पनेची जोड दिली. त्याला ‘फाईव्ह…
वोज, कार्ल : (१५ जुलै १९२८ – ३० डिसेंबर २०१२). अमेरिकन सूक्ष्मजीवशास्त्रज्ञ आणि जैवभौतिकशास्त्रज्ञ. त्यांनी आर्किया (Archaea) या एक-पेशीय प्रोकॅरिओटीक (prokaryotic) जीवांच्या तिसऱ्या सृष्टीचा (Domain of life) शोध लावला. त्यांनी…