ब्रेडवुड, रॉबर्ट जॉन : (२९ जुलै १९०७–१५ जानेवारी २००३). विख्यात अमेरिकन पुरातत्त्वज्ञ व आधुनिक आंतरविद्याशाखीय पुरातत्वीय संशोधनाचे प्रणेते. त्यांचा जन्म मिशिगन राज्यातील डेट्रॉईट येथे झाला. त्यांचे आईवडील स्कॉटलंडमधून अमेरिकेत स्थलांतरित…
फेयरसर्विस, वॉल्टर ॲशलिन : (१७ फेब्रुवारी १९२४–१२ जुलै १९९४). विख्यात अमेरिकन पुरातत्त्वज्ञ. त्यांचा जन्म न्यूयॉर्कमधील ब्रुकलीन येथे झाला. वॉल्टर यांचे जीवन अनेक वैविध्यपूर्ण घटनांनी भरलेले होते. लहानपणी पुरातत्त्वाच्या वेडापायी ते…
तोसी, मॉरिझिओ : (३१ मे १९४४–२४ फेब्रुवारी २०१७). विख्यात इटालियन पुरातत्त्वज्ञ. त्यांचा जन्म इटलीतील झेव्हिओ (व्हेरोना) येथे झाला. त्यांचे कुटुंब उच्चशिक्षित होते. ते मूळचे नापोलीचे (नेपल्स) होते. तोसींचे वडील फॅसिस्ट…
प्राचीन मगानमधील नौकेच्या पुनर्बांधणीचा एक अनोखा प्रकल्प. मेसोपोटेमियातील सुमेरियन संस्कृतीत व्यापारी संबंधांच्या संदर्भात कांस्ययुगातील मगान, दिलमुन व मेलुहा या तीन प्रदेशांचे वर्णन केलेले आढळते. यांतील मगान हा भाग म्हणजे ओमान…
पाण्याखाली असलेल्या पुरातत्त्वीय अवशेषांचे संशोधन. प्रागैतिहासिक पुरातत्त्वात अशी एक सर्वसाधारण समजूत आहे की, एकेकाळी खंडांचे जे भाग उघडे होते त्या जागी मानवी वसती असली, तरी ते अवशेष आता पूर्णपणाने नष्ट…
पोर्ट रॉयल हे वेस्ट इंडीजमधील जमैका या छोट्या देशातील एक बंदर होते. सध्या हे समुद्रात बुडालेले पुरातत्त्वीय स्थळ जमैकाची राजधानी किंगस्टनपासून २१ किमी. अंतरावर आहे. या स्थळाचा समावेश युनेस्कोच्या जागतिक…
पाण्यात बुडलेले एक गुलामवाहक जहाज. नाविक (नॉटिकल) पुरातत्त्वाच्या इतिहासात फ्रेडेन्सबोर्ग या गुलामांची वाहतूक करणाऱ्या जहाजाच्या संशोधनाला महत्त्वाचे स्थान आहे. याचे पहिले कारण म्हणजे जहाजबुडीच्या पुरातत्त्वातील सर्वांत चांगले उत्खनन झालेल्या दोन…
तमिळनाडूतील एक मेरिटाइम पुरातत्त्वीय स्थळ. हे तमिळनाडूतील थुथूकुडी जिल्ह्यात समुद्रकिनाऱ्यावर थिरूचेंदूरच्या दक्षिणेस १४ किमी. अंतरावर आहे. कुलशेखरपट्टणम हे प्राचीन बंदर असून ते करामनाइयार नदीच्या मुखापाशी उत्तर तीरावर आहे. कुलशेखरपट्टणम हे…
मानवी भूगोलाची एक मुख्य शाखा. या शाखेत मानवी समाजाच्या विविध पैलूंचा अभ्यास केला जातो. सामाजिक भूगोलाची सर्वमान्य व्याख्या अद्याप झालेली नाही. त्याच प्रमाणे सामाजिक व सांस्कृतिक भूगोलशास्त्रांचे स्वरूप आणि व्याप्ती…
व्हॅटिकनच्या धर्मपीठाने जेज्वीट धर्मगुरूंना १६१५ साली बायबलचे देशी भाषांत अनुवाद करण्याची परवानगी दिली होती. यूरोपमधील जेज्वीट धर्मगुरूंनी तिचा लाभ घेतला नाही. मात्र इंग्लंडहून महाराष्ट्रात आलेले फादर थॉमस स्टीफन्स यांनी त्या…
एका देशाचा दुसऱ्या देशाच्या नजीकचा क्षेत्रविभाग किंवा दोन देशांचा एकमेकांशी भिडणारा प्रदेश म्हणजे सरहद्द होय. सरहद्दीला लांबी व रुंदी असते. सीमेइतकी सरहद्द निश्चित नसते. दोन देश किंवा प्रदेश यांच्या मर्यादा…
ब्राझीलमधील साऊँ पाउलू राज्याच्या राजधानीचे ठिकाण आणि देशातील अग्रेसर औद्योगिक केंद्र. ब्राझीलमधील तसेच दक्षिण अमेरिकेतील हे सर्वांत मोठे शहर असून जगातील सर्वाधिक लोकसंख्या असलेल्या शहरांपैकी हे एक आहे. ब्राझीलच्या आग्नेय…
मृदुकाय (Mollusca) संघातील शिंपाधारी (Bivalvia) वर्गात तिसऱ्याचा समावेश होतो. सर्व गोड्या व खाऱ्या पाण्यात असणाऱ्या शिंपल्यामधील मृदुकाय सजीवांना तिसरी किंवा तिसऱ्या असे नाव आहे. दोन समान किंवा समान आकाराच्या शिंपल्यामध्ये…
एरिझरी, राफेल : (१९७१ -) प्युरेतो रिको या देशात जन्मलेले, आणि आता अमेरिकन नागरिक असलेले गणितज्ञ एरिझरी हार्वर्ड येथील टी. एच. चान सार्वजनिक आरोग्य शाळेत जीवसंख्याशास्त्र आणि संगणितीय जीवशास्त्र विभागात,…
अटलांटिक महासागराच्या जवळजवळ मध्यावर उत्तर-दक्षिण दिशेत पसरलेली जगातील सर्वाधिक लांबीची सागरी रिज (पर्वतरांग). अटलांटिक महासागरच्या सागरतळावर पसरलेली ही रिजप्रणाली पृथ्वीवरील सर्वांत मोठी भूशास्त्रीय रचना आहे. उत्तरेस ८७° उ. अक्षांशापासून (उत्तर…