लक्ष्मीनारायणन, महादेवन : ( १९६५ -) लक्ष्मीनारायणन महादेवन हे भारतीय वंशाचे वैज्ञानिक सध्या हार्वर्ड विद्यापीठात लोला इंग्लंड द वल्पीन प्रोफेसर आहेत. त्यांच्या अभ्यासाचे विषय उपयोजित गणित, पूर्ण जीवाचे (organismic) व…
उत्तर अमेरिका खंडातील कॅनडा आणि संयुक्त संस्थानांतील एक निसर्गसुंदर गोड्या पाण्याचे सरोवर. याचा विस्तार कॅनडातील आँटॅरिओ व मॅनिटोबा प्रांतांत आणि संयुक्त संस्थानातील मिनेसोटा राज्यात झालेला आहे. या सरोवराचा दोन तृतीयांश…
एकाच भूप्रदेशात उगम पावलेल्या, पण विरुद्ध दिशांत वाहणार्‍या जलप्रवाहांचे (उदा., नद्यांचे) उगम एकमेकांपासून अलग करणार्‍या उंच भूभागाला जलविभाजक म्हणतात. पर्वतरांग, डोंगराचा कणा, कटक (टेकड्यांची रांग) ही जलविभाजकाची उदाहरणे आहेत. सह्याद्री,…
ज्वालामुखीच्या स्फोटक उद्रेकामुळे लाव्हाशंकूच्या मुखाशी खोलगट बशीसारखा खळगा दिसतो. हा खळगा साधारणपणे एक किमी. पेक्षा मोठ्या व्यासाचा असल्यास त्याला ज्वालामुखी महाकुंड म्हणून ओळखले जाते. ज्वालामुखी महाकुंडाला कटाह आणि काहील या…
जगातील एक सर्वाधिक जागृत ज्वालामुखी. पॅसिफिक महासागरात हवाई द्वीपसमूह असून या द्वीपसमूहातील हवाई बेटावरील कीलाउआ (म्हणजे पुष्कळ विस्तारणारा) ज्वालामुखी हे हवाई व्होल्कॅनोज नॅशनल पार्केचे मुख्य वैशिष्ट्य आहे. मध्यवर्ती कटाह किंवा…
मुंबईतील प्रभादेवी येथील सिद्धिविनायकाचे सुप्रसिद्ध मंदिर हे लक्षावधी भक्तांचे श्रद्धास्थान असून अत्यंत लोकप्रिय देवस्थान आहे. हे मुंबईच्या दादर रेल्वे स्थानकाच्या पश्चिमेला सु. ४.५ किमी. अंतरावर असून मंदिराकडे जाण्यासाठी सार्वजनिक वाहतूकव्यवस्थेतील…
केंद्रीय स्वरूपाच्या ज्वालामुखी उद्रेकामुळे, ज्वालामुखीच्या माथ्यावरील निर्गमद्वाराशी (मुखाशी) खोलगट बशीसारखा खळगा तयार झालेला दिसतो. असा खळगा लहान म्हणजे साधारणपणे एक किमी. पेक्षा कमी व्यासाचा असल्यास त्याला ‘ज्वालामुखी कुंड’ म्हणतात आणि…
डार्विन, चार्ल्स : (१२ फेब्रुवारी १८०९ - १९ एप्रिल १८८२ ) इंग्लंडच्या श्रुसबरी येथे चार्ल्स यांचा जन्म झाला. त्यांनी शालेय शिक्षण आपल्याच गावात घेतले. औपचारिक शिक्षणात त्यांनी फार उत्साह दाखवला…
मेस, जॉर्जिना : (१२ जुलै १९५३ - १९ सप्टेंबर २०२०) जॉर्जिना मेस यांचा जन्म लंडन येथे झाला. त्यांचे प्राथमिक शिक्षण सिटी ऑफ लंडन स्कूल फॉर गर्ल्समध्ये झाल्यानंतर त्यांनी युनिव्हर्सिटी ऑफ लिव्हरपूल…
बोरगावकर, गुलाब मोहम्मद : (७ जुलै १९३१ - १८ जानेवारी १९८४). महाराष्ट्रातील विनोदी तमाशा कलावंत. बोरगाव ता. वाळवा जि. सांगली येथे नामांकित पहिलवान व स्वातंत्र्यसैनिक खाजेखान जमादार यांच्या कुटुंबात त्यांचा…
मोमीन, बी.के. : (१ मार्च १९४७ - १२ नोव्हेंबर २०२१). महाराष्ट्रातील प्रसिद्ध साहित्यिक, चित्रपट गीतकार, लोककलावंत, लेखक आणि कवी. बशीर कमरोद्दिन मोमीन (कवठेकर) हे त्यांचे पूर्ण नाव. त्यांचा जन्म कवठे…
अटलांटिक आणि पॅसिफिक या महासागरांना एकत्र जोडणारी सामुद्रधुनी किंवा खाडी (चॅनेल). दक्षिण अमेरिका खंडाच्या अगदी दक्षिण टोकावरील उत्तरेकडील मुख्य भूमी आणि दक्षिणेकडील टिएरा डेल फ्यूगो बेट यांच्या दरम्यान ही सामुद्रधुनी…
पानापासून काढलेले प्रथिन हे मानवाकरिता उत्तम दर्जाचे असून, त्याचा दर्जा दुधातील प्रथिनाइतका पण अंड्यातील प्रथिनापेक्षा थोडा कमी असतो. लसूणघास, बरसीम यासारखा जनावरांचा चारा किवा मुळा, कोबी, गाजर इ. भाज्या खाल्ल्यावर…
इंटरनॅशनल युनियन फॉर कॉन्झर्व्हेशन ऑफ नेचर अ‍ॅन्ड नॅचरल रिसोर्सेस - आययूसीएन : (स्थापना: ५ ऑक्टोबर, १९४८) आंतरराष्ट्रीय निसर्ग व नैसर्गिक स्रोत संवर्धन संघटना म्हणजेच इंटरनॅशनल युनियन फॉर कॉन्झर्व्हेशन ऑफ नेचर अ‍ॅन्ड नॅचरल…
कुरियन, वर्गीज : (२६ नोव्हेंबर १९२१ - ९ सप्टेंबर २०१२) वर्गीस कुरियन यांचा जन्म केरळ राज्यातील कोझिकोड (कालिकत) शहरात झाला. त्यांचे शालेय शिक्षण तामिळनाडूतील जिल्हा इरोड गोबीचेट्टीपालयम गावात डायमंड जुबिली…