अर्काटचे नबाब : मोगल काळात कर्नाटकच्या नबाबांनाच अर्काटचे नबाब म्हणत. प्राचीन काळी राष्ट्रकूट, चालुक्य, चोल, पल्लव, यादव, नायक व अखेर, मराठे ह्यांचा अंमल ह्या मुलखावर होता. मराठ्यांचा बंदोबस्त करण्यासाठी औरंगजेबाने जुल्फिकारखान ह्या सुभेदारास…
रुद्रांबा : (कार. १२६२ ते १२९५). आंध्र प्रदेशातील काकतीय वंशातील एक पराक्रमी व लोकहितदक्ष राणी. गणपतिदेवाच्या (वडिलांच्या) मृत्यूनंतर ती १२६२ मध्ये वरंगळच्या गादीवर आली. इतिहासात ही रुद्रादेवी, रुद्रांबा, रुद्रमहादेवी, रुद्रमांबा, रुद्रदेव,…
भारतीय कॅथलिक बिशपांची परिषद (Catholic Bishops' Conference of India) ही एक कायमस्वरूपी संघटना असून भारतातील सर्व कॅथलिक बिशप या संघटनेचे कायदेशीर सभासद असतात. बिशपांची नेमणूक पोपमहोदय ठरावीक पद्धतीने करतात व…
राणी दुर्गावती : (५ ऑक्टोबर १५२४ – २४ जून १५६४). सोळाव्या शतकातील गोंडवाना (गडामंडला) साम्राज्याची कर्तृत्ववान व पराक्रमी राणी. त्यांचा जन्म चंदेलवंशीय महोबा येथील राजपूत घराण्यात झाला. किरातराय (कीर्तिसिंह) व…
(लिंक). संगणकशास्त्रातील हायपरलिंक (Hyperlink) या इंग्रजी शब्दाचे लिंक हे संक्षिप्त रूप. याचा वापर दोन किंवा अधिक माहितीशी/डेटाशी संबंध दर्शविण्याकरिता करण्यात येतो. दुवा ही दिलेल्या माहितीला संदर्भांकित करते. अधिक माहिती मिळविण्यासाठी…
(विंडोज; विंडोज ओएस; विंडोज परिचालन प्रणाली). मायक्रोसॉफ्ट कॉर्पोरेशनद्वारे वैयक्तिक संगणकावर चालविण्याकरिता विकसित केलेली संगणक परिचालन प्रणाली. आयबीएमच्या वैयक्तिक संगणकाशी मिळता जुळता वापरकर्ता आंतरपृष्ठ आलेखिकी (graphical user interface; GUI; जीयूआय) च्या…
(ऑब्जेक्ट ओरिएंटेड प्रोग्रामिंग). हे एक सॉफ्टवेअर आहे, ज्यामध्ये वस्तूमध्ये डेटा (विदा) आणि निर्देश दोन्ही असतात. यामुळे याचा वितरित संगणनात सहभाग वाढत आहे. संगणकशास्त्रात वस्तू या शब्दाचा अर्थ चल, विदा संरचना,…
अनुप्रयोग सॉफ्टवेअरचा एक प्रकार. या प्रकारांचे सॉफ्टवेअर वापरकर्त्यांना वापर करण्यासाठी किंवा वापरकर्त्यांना विक्रीसाठी विकसित केले जाते. व्यावसायिक सॉफ्टवेअर हे एक मालकी हक्क (License) सॉफ्टवेअर मानले जात होते, परंतु आता बरेच…
संगणक प्रणालीतील प्रत्येक घटकांना प्रदान करण्यात येणारी गोपनीयता, अखंडता आणि उपलब्धता यांवरील नियंत्रण. संगणक प्रणालीतील घटकांमध्ये हार्डवेअर [यंत्रांकन; संगणकाचे भौतिक घटक उदा., स्मृती (memory), डिस्क ड्राइव्ह (तबकडीचालक; Disk drive)], फर्मवेअर…
संगणकीय अ-तांत्रिक प्रक्रियेचा वापर करून, लोकांना मानसशास्त्रीय पद्धतीने हाताळून त्यांची अत्यंत गोपनीय माहिती विविध प्रक्रियेद्वारे प्राप्त करण्याच्या प्रक्रियेला संगणकीय सामाजिक अभियांत्रिकी ही परिभाषा वापरतात. लोकांशी आंतरक्रिया करीत असतांना हॅकर (अवैधरित्या…
आंध्र प्रदेशाच्या पूर्व किनारपट्टीवरील एक महत्त्वपूर्ण बौद्ध स्थळ. घंटाशाला येथे प्राचीन काळातील बौद्ध स्तूप अवशेष मसुलीपाटनपासून २० किमी. पश्चिमेस स्थित आहे. स्तूपाच्या टेकाडाला स्थानीय भाषेत ‘लांजा डिब्बाʼ असे संबोधले जाते.…
एकोणिसाव्या शतकाच्या पूर्वार्धात मानवशास्त्रज्ञांनी धर्मसंस्थेच्या उगमासंबंधीच्या मानवी विचारांच्या कक्षांचा आढावा घेऊन काही सिद्धांत मांडले. त्यांच्या मते, आदिम मानव जेव्हा आसपासच्या वातावरणाशी संबंध प्रस्थापित करत होता, तेव्हा निसर्गाचे दैवतीकरण झाले आणि…
एकट्या शिवाची मूर्ती असल्यास तिला केवल शिव म्हणतात. केवलमूर्तींचे स्थानक व आसन असे दोन प्रकार पडतात. शिवासह नंदी असतोच असे नाही. साधारणत: अशी मूर्ती चतुर्भुज असून हातात त्रिशूळ, सर्प व…
शिव आणि पार्वती या दैवी जोडप्याचा विवाहप्रसंग ‘कल्याणसुंदर’ या नावाने शिल्पांकित केला गेला आहे. विवाहप्रसंगाची लगबग, पाहुण्यांची गर्दी, सलज्ज वधूवर आणि विधींचे तपशील या सर्व घटकांची रेलचेल दर्शविणारे कल्याणसुंदर शिल्पपट…
नावाप्रमाणेच या प्रकारच्या शिवप्रतिमेत चंद्रकलेला महत्त्व आहे. या मूर्तीचे व्यवच्छेदक लक्षण म्हणजे शिवाच्या जटेत खोचलेली चंद्रकोर. ही चंद्रकोर कधी डाव्या, तर कधी उजव्या बाजूस असते. चंद्रशेखर शिवाची प्रतिमा सर्वप्रथम कुषाण…