कृषिविज्ञान

कृषीक्षेत्राचा ज्ञात इतिहास सात हजार वर्षांपासूनचा आहे. कृषीउद्योगाने आधुनिक मानवी संस्कृतीचा पाया घातला. औद्योगिक संस्कृती निर्माण होईपर्यंत कृषीक्षेत्र जागतिक व्यापाराचे पायाभूत क्षेत्र होते. आजही जगातील अनेक देशात कृषी अर्थव्यवस्थेला महत्त्वाचे स्थान आहे. भारतातील सकल देशातंर्गत उत्पादनाचा १७% वाटा असून, अजूनही ५३% लोकसंख्या कृषीक्षेत्रावर अवलंबून आहे.

कृषी विज्ञानाच्या अनेक शाखा विकसित झाल्या असून त्यांमध्ये हवामानशास्त्र, भूविज्ञान, वनस्पतिशास्त्र, उद्यानविद्या, कृषीतंत्रज्ञान, कृषीअर्थशास्त्र, कृषीउद्योजक अशा अनेक ज्ञानशाखांचा समावेश आहे. या सर्व शाखांचा परिचयासोबतच, कृषीक्षेत्राची परंपरा प्रदीर्घ असल्यामुळे कृषीविकासाचे जे अनेक ऐतिहासिक टप्पे पडतात, त्यांचा परिचय या ज्ञानमंडळाद्वारे करून देण्यात येईल. भारताच्या दृष्टीने आणि महाराष्ट्राच्या दृष्टीने १९६० नंतर हरितक्रांती झाली व त्या टप्प्यात अनेक सुधारित संकरित वाणांची निर्मिती झाली. सिंचन पद्धतीत बदल झाले. नवनवे तंत्रज्ञान अंमलात आणले गेले, गेल्या काही वर्षात झालेल्या जनुकक्रांतीमुळे निर्माण झालेली प्रतिकारक्षमता, उत्पादनवाढ, त्यांतून मिळणारा आर्थिक लाभ अशा अनेक विषयांचा परिचय या ज्ञानमंडळाद्वारे वाचकांना होईल.

यासोबत कृषीक्षेत्रामध्ये ज्यांनी संशोधन/शिक्षण/विस्ताराचे भरीव काम केले आहे असे शास्त्रज्ञ, कृषी, पशुसंवर्धन व मत्स्य क्षेत्राचा प्रचार व प्रसार करणारे प्रणेते, कृषी क्षेत्रासाठी धोरणात्मक काम केले असे प्रवर्तक तसेच विविध प्रयोग करून तंत्रज्ञान विकसित करणारे प्रयोगशील शेतकरी यांची चरित्रे यांचाही समावेश असणार आहे.