अंकात्मक बहुमापक (Digital multimeter)
अंकीय व्होल्टमीटर (Digital Voltmeter)
अध्यारोपण सिद्धांत (Superposition Theory)
जेव्हा विद्युत् मंडलातील एखाद्या घटकास (branch) दिलेला विद्युत् दाब कमी जास्त केल्यास त्यामधील विद्युत् प्रवाहही त्याच प्रमाणात कमी जास्त होतो, ...
अपवर्धन व वर्धन पद्धती (Buck and Boost Method)
आजच्या काळात विद्युत क्षेत्रात एकदिश (DC) दाबाला (Voltage) वेगवेगळ्या प्रकारात रूपांतर करणे गरजेचे झाले आहे. ज्या प्रकारे प्रत्यावर्ती (AC) प्रवाहाला ...
असंतुलित व्हीट्स्टन सेतू आणि त्याचा वापर (Unbalanced Wheatstones’s bridge & it’s use)
संवाहक तारेचा विद्युत रोध तारेची लांबी व जाडी यावर अवलंबून असतो. अशी तार दाबली किंवा ओढली तर तिची लांबी आणि ...
उच्च दाब एकदिश विद्युत् प्रवाह प्रेषण (High Voltage Direct Current Transmission – HVDC)
मोठ्या विद्युत् ऊर्जानिर्मिती केंद्रामधील ऊर्जेचे प्रेषण करण्यासाठी प्रत्यावर्ती विद्युत् प्रवाहाचे (ए.सी.) प्रेषण प्रचलित आहे. संवाहकातून वाहणाऱ्या विद्युत् प्रवाहाचे मूल्य व ...
उच्च-व्होल्टता वितरण पद्धती (High-Voltage Distribution System -HVDS)
निम्न–व्होल्टता वितरण पद्धती (Low-Voltage Distribution System -LVDS) : प्रचलित विद्युत पद्धतीप्रमाणे दुय्यम वितरण प्रणालीमध्ये ११ kV उच्च व्होल्टता तारमार्गाचे शेवटी ...
उपकेंद्र स्वयंचलन (Substation Automation)
विद्युत निर्मिती केंद्रात विद्युत निर्मिती केली जाते, तेथे विद्युत दाब वाढवून पारेषण वाहिनीमार्फत औद्योगिक केंद्रे वा महानगरात उपकेंद्र स्थापून विद्युत ...
एक-प्रावस्था परिवर्तक (Single Phase Inverter)
काही ठिकाणी विद्युत ऊर्जा एकदिश प्रवाहात उपलब्ध असते. एकदिश प्रवाहाची वारंवारता शून्य असते. परंतु काही विद्युत क्षेत्रातील उपकरणांना ५० वारंवारतेची ...
एकदिश विद्युत् प्रवाह (Direct Current)
संवाहकातून वाहणारा विद्युत् प्रवाह म्हणजे इलेक्ट्रॉनांचा प्रवाह असतो. जो प्रवाह नेहमी एकाच दिशेने वाहतो त्याला एकदिश प्रवाह म्हणतात. जो विद्युत् ...
एकल तार भूप्रत्यागमन वितरण पद्धती (Single Wire Earth Return Distribution System – SWER)
एखाद्या प्रदेशाच्या दुर्गम भागातील लोकसंख्या कमी असते व उद्योगधंदेही अशा भागात सहसा नसतात. त्यामुळे विजेची मागणी अल्प प्रमाणात असते. अशा ...
ओहम मीटर आणि मेगर (Ohm meter and Megger)
आर्मेचर गुंडाळी (armature winding), पार्श्वमार्गी (shunt field) आणि क्रमिकमार्गी (series field) गुंडाळी, आंतरध्रुवीय गुंडाळी (interpole winding) तसेच पूरक गुंडाळी (compensating ...
कृत्रिम उपग्रहांच्या कक्षा
कुठल्याही घटक-वस्तूचा एखाद्या बिंदूभोवती किंवा दुसऱ्या घटक-वस्तूभोवती फिरण्याचा मार्ग म्हणजे कक्षा. सूर्य (भासमान) आणि चंद्र तसेच धूमकेतू इत्यादींच्या कक्षांचे ज्ञान ...
कॅथोड किरण दोलनदर्शक (Cathode Ray Oscilloscope)
खंडकारी (Chopper/ DC-DC Converter)
एकदिशादर्शकाचे चल एकदिशादर्शकामध्ये (DC to DC converter) रूपांतर करणे खूप गरजेचे आहे. कारण आजकाल अनेक उपकरणे एकदिशादर्शक विद्युत दाबावर (DC ...
ग्रिड प्रचालन (Grid Operation)
दिवसभरात विजेची मागणी ही सतत बदलत असते. तसेच आठवड्यातील सुट्टीचा दिवस, वर्षभरातील निरनिराळे सण / ऋतू व त्यामुळे होणाऱ्या वातावरणातील ...
जलविद्युत केंद्र (Hydroelectric power station)
जलविद्युत केंद्रामध्ये उंचीवर साठविलेल्या पाण्याच्या स्थितिज ऊर्जेचा वापर वीजनिर्मिती करण्यासाठी केला जातो. जल वीजनिर्मिती केंद्र हे सामान्यपणे जेथे धरण बांधले ...
त्रि-प्रावस्था परिवर्तक (3-Phase Inverter)
विद्युत क्षेत्रामध्ये मोठ्या प्रमाणात ऊर्जेचे नियमन (Control) व रूपांतर(conversion) केले जाते. एकदिश प्रवाहाला (DC) प्रत्यावर्ती प्रवाहामध्ये (AC) रूपांतर करण्यासाठी परिवर्तकाचा ...
थेवेनिनचा सिद्धांत, नॉर्टनचा सिद्धांत आणि सर्वोच्च शक्तिहस्तांतर सिद्धांत (Thevenin theorem, Norton theorem and Maximum Power Transfer Theorem)
विद्युत जालक सिध्दांत : विद्युत रोधक, धारित्रे, वेटोळे (कुंडल) व ऊर्जा उद्गम यांसारख्या घटकांची जोडणी करून बनविलेल्या परस्परांशी निगडित अशा ...
