गेल्या शतकात विद्युत निर्मितीसाठी कोळसा, तेल यांसारखे इंधन मोठ्या प्रमाणात वापरले गेले. या इंधनाच्या वापराने कार्बन डाय-ऑक्साइडसारख्या हरितगृह वायूचे प्रमाण वाढल्यामुळे जागतिक तापमानात वाढ होत आहे. हे चित्र बदलण्यासाठी वीजनिर्मितीसाठी…
स्विचगिअर क्षेत्रात स्विचगिअरची विश्वासार्हता वाढवणे, त्याचे आकारमान कमी करणे, आयुर्मान वाढवणे आणि शक्य तितकी कमी देखभालीची आवश्यकता असणे यासाठी सतत संशोधन चालू असते. त्यामधूनच असे निष्पन्न झाले की, स्विचगिअरचे भाग…
विद्युत वहन तीन टप्प्यांत केले जाते. पहिले दोन विद्युत वहन टप्पे उच्च व मध्यम दाबाचे असून त्यांना विद्युत पारेषण (Power transmission) असे म्हटले जाते. तर तिसरा टप्पा कमी दाबाचा असून…
खंडकाचे प्रकार चल व स्थिर भाग विद्युत विरोधक वातावरणासहित कुठल्या आवरणात बसवले आहेत, त्याप्रमाणे ठरवले जातात. हे भाग काच अथवा तत्सम विद्युत निरोधकात (Insulators) बसवले असल्यास त्या खंडकाला विद्युतभारित टाकीचे…
प्राचीन ग्रीसमध्ये तेथील भौगोलिक व राजकीय परिस्थितीमुळे चित्रकलेच्या अनेक आंतरसंबंधित परंपरा निर्माण झाल्या होत्या. इजीअन कला-संस्कृतीतील मिनोअन आणि मायसीनीअन कला-संस्कृतींचा प्रभाव ग्रीक मुख्यभूमीवर कायमच होता. चित्रकलेच्या परस्पर जोडल्या गेलेल्या अनेक…
या माशाचा समावेश सायप्रिनोडोन्टीफॉर्मिस (Cyprinodontiformes) गणातील पॉइसिलीडी (Poeciliidae) कुलात होतो. त्याच्या शेपटीला असलेल्या तलवारीसारख्या विस्तारामुळे ह्याला असिपुच्छ मासा असे म्हटले जाते. हा मासा गोड्या पाण्यात आढळतो. असिपुच्छ माशाचे शास्त्रीय नाव…
व्यक्तीला सामाजिक, आर्थिक आणि सांस्कृतिक या तीन प्रकारच्या भांडवलांपासून जो लौकिक, प्रतिष्ठा, सन्मान प्राप्त होतो, त्याला प्रतिकात्मक भांडवल म्हणतात. प्रतिकात्मक भांडवल हे व्यक्तीच्या समाजातील लौकिकाशी निगडित असून ही प्रतिष्ठा त्या…
व्यावसायिक विकास म्हणजे व्यक्तीने आपली जीवन कारकीर्द सतत उंचावत ठेवण्यासाठी सतत घेत असलेले शिक्षण व प्रशिक्षण होय. भारताचा सांस्कृतिक वारसा खूप श्रीमंत असून पुरातन काळामध्ये भारत हा अर्थव्यवस्था आणि व्यवसायाच्या…
मानवी शरीरातील पेशींची अनियंत्रित व असामान्य वाढ म्हणजे कर्करोग. प्रत्यक्षात कर्करोग म्हणजे काही एकच रोग नाही तर एका विशिष्ट प्रकारच्या रोग समूहास कर्करोग म्हणून संबोधलेले जाते. कर्करोग कोणत्याही पेशीमध्ये, कोणत्याही…
पृथ्वीच्या पृष्ठभागावरील एखाद्या स्थळाचे जलवायुमान (दीर्घकालीन सरासरी हवामान) स्थूलमानाने त्याच्या अक्षवृत्तानुसार ठरविता येते. यावरून एकूण भूपृष्ठाच्या अक्षवृत्तांनुसार कल्पिलेल्या अशा पट्ट्यांना कटिबंध म्हणतात. म्हणजे व्यवच्छेदक (विभिन्न) वैशिष्ट्यपूर्ण जलवायुमान आणि अक्षवृत्तांच्या समांतर…
पृथ्वीवर १५० दशलक्ष वर्षांपूर्वी पक्षिवर्ग उदयास आला. पक्षी कोणत्याही सूक्ष्म अधिवासाशी (Niche) जुळवून घेतात. लहान गुंजन (Humming bird) पक्ष्यापासून पाण्यात डुबकी मारून मासे पकडणाऱ्या पाणकोळी (Pelican) आणि सुंदर पिसांचे प्रदर्शन…
पृथ्वीच्या अंतर्भागातील उष्णतेमुळे भूपृष्ठाखाली उष्ण पाण्याचे झरे आणि कारंजी निर्माण होतात. अशा साठलेल्या गरम पाण्यातही काही जीवाणू जगत असतात. अशा सजीवांना तापरागी (Thermophile) सजीव म्हणतात. सामान्यपणे पेशीतील प्रथिने व विकरे…
पिण्याचे पाणी, शहराचे सांडपाणी, कारखान्यातून बाहेर पडणारे सांडपाणी यांतील विषारी सेंद्रिय पदार्थांची तीव्रता मोजण्याच्या एककाला जैविक ऑक्सिजन मागणी (BOD; Biological Oxygen Demand) असे म्हणतात. याचाच अर्थ हे एकक मूल्य जेवढे…
भारताच्या गुजरात राज्यातील नर्मदा जिल्ह्याचे मुख्य ठिकाण. लोकसंख्या ३४,८४५ (२०११). हे अहमदाबादच्या आग्नेयीस सुमारे २०० किमी., कर्जन नदीच्या किनाऱ्यावर सस. पासून १४८ मी. उंचीवर वसलेले आहे. २ ऑक्टोबर १९९७ रोजी…
तीव्र उताराच्या किंवा जवळजवळ उभ्या बाजू असणाऱ्या व सपाट माथ्याच्या लहान मैदानाला टेबललँड म्हणतात. टेबलासारखा दिसणारा हा उंचवटा सुटा वा एकाकी असल्याने तो सभोवतालच्या भूप्रदेशात ठसठशीतपणे उठून दिसतो. कधीकधी याला…