पेशीअंगके (Cell organelles)
विशिष्ट रचना असणाऱ्या पेशींतील भागांना ‘पेशींची अंगके’ म्हणतात. पेशींची अंगके ही ‘पेशींची सूक्ष्म इंद्रिये’ आहेत. पेशीअंगकांमुळे पेशी कार्याचे श्रम विभाजन होते आणि पेशींतील कामे सुलभ होतात. पेशीअंगके पेशी अंशन (Cell…
विशिष्ट रचना असणाऱ्या पेशींतील भागांना ‘पेशींची अंगके’ म्हणतात. पेशींची अंगके ही ‘पेशींची सूक्ष्म इंद्रिये’ आहेत. पेशीअंगकांमुळे पेशी कार्याचे श्रम विभाजन होते आणि पेशींतील कामे सुलभ होतात. पेशीअंगके पेशी अंशन (Cell…
पूर्वी अस्तित्वात असलेला विषुववृत्तीय महासागर (किंवा भूमध्य समुद्र). लॉरेशिया हा उत्तरेकडील महाखंड व गोंडवनभूमी हा दक्षिणेकडील महाखंड मध्यजीव महाकल्पात (सुमारे २४.५ ते ६.६४ कोटी वर्षांपूर्वीच्या मोठ्या कालखंडात) टेथिसमुळे अलग झालेले…
भारताच्या गुजरात राज्यातील याच नावाच्या जिल्ह्याचे मुख्य ठिकाण व प्रमुख शहर. लोकसंख्या १,३०,५०३ (२०११). वडोदऱ्यापासून साधारण ईशान्येस १५९ किमी. वर, तर अहमदाबादपासून पूर्वेस २१४ किमी. दुधीमती नदीच्या काठावर हे शहर…
भारताच्या हरयाणा राज्यातील याच नावाच्या जिल्ह्याचे मुख्य ठिकाण आणि एक औद्योगिक शहर. लोकसंख्या १४,१४,०५० (२०११). हे राज्याच्या आग्नेय भागात, दिल्लीच्या साधारण दक्षिणेस सुमारे ३५ किमी. वर वसलेले आहे. मोगल सम्राट…
वाइक्लिफ, जॉन : (१३३० - ३१ डिसेंबर १३८४). जॉन विक्लिफ. प्रसिद्ध मध्ययुगीन इंग्रजी साहित्यिक आणि धर्मोपदेशक. चौदाव्या शतकातील प्रसिद्ध विद्वान, पंडित, तत्त्वज्ञ, अनुवादक आणि शिक्षक अशी त्याची ओळख आहे. त्याने…
सरकारी अथवा खाजगी नोकरी न करता अर्थार्जनासाठी स्वत:ने स्वत:चा व्यवसाय सुरू करणे म्हणजे स्वयंरोजगार होय. जगातील अनेक व्यक्ती स्वत:च्या कार्यात, व्यवसायात गुंतून स्वत:च्या व्यवसायाचे व्यवस्थापन करतात. स्वत:चा रोजगार स्वत:च्या व्यवसायातून…
हेझ, मेरी. (१७६० - २० फेब्रुवारी १८४३). ब्रिटिश कादंबरीकार, निबंधकार, सुधारवादी आणि स्त्रीवादी विचारवंत. युसेबिया या टोपण नावानेही ती परिचित आहे. जन्म सदर्क, ब्रिटन येथे. थोर ब्रिटिश स्त्रीवादी मेरी वॉलस्टोनक्राफ्ट…
गॉवर, जॉन : (१३३०? - १४०८). मध्ययुगीन इंग्रजी कवी. जेफ्री चॉसर या सुप्रसिद्ध साहित्यिकाचा समकालीन. तो आजही त्याच्या प्रामुख्याने स्पेक्युलुम मेदितांतिस किंवा मिर्वार द लॉम (फ्रेंच), व्हॉक्स क्लेमँटिस (लॅटिन) आणि कन्फेशिओ…
बुद्धीमध्ये असणाऱ्या धर्म, अधर्म, ज्ञान, अज्ञान, राग (आसक्ती), वैराग्य, ऐश्वर्य (अष्टसिद्धी) आणि अनैश्वर्य (सिद्धींचा अभाव) या आठ भावांच्या कमी-अधिक प्रमाणामुळे व बुद्धीतील सत्त्व, रज आणि तम या तीन गुणांच्या विषमतेमुळे…
भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील याच नावाच्या जिल्ह्याचे व तालुक्याचे मुख्य ठिकाण. लोकसंख्या ६८,९३० (२०११). हे मुंबई व विरारच्या उत्तरेस अनुक्रमे ८७ किमी. व ३५ किमी. वर वसलेले आहे. १ ऑगस्ट २०१४…
(डॉस; DOS). संगणक आणि वापरकर्ता यांचा संवाद व्हावा यासाठी माध्यमाची गरज असते. हा संवाद आज्ञावलीच्या माध्यमातून साधला जातो, त्या आज्ञावलीला परिचालन प्रणाली असे म्हणतात. परिचालन प्रणाली ही सॉफ्टवेअरचा महत्त्वाचा भाग…
प्राचीन काळापासून इटली व स्पेन पारा उत्पादनात अग्रेसर आहेत. इ. स. पू. १५०० मधील ईजिप्तमधील थडग्यांमध्ये पारा आढळून आला. भारतीय आणि चिनी लोकांना प्राचीन काळापासूनच पारदाची माहिती होती. सहाव्या शतकातील किमयागार पाऱ्याकरिता…
ताम्र भस्म हे ताम्र (तांबे) या धातूपासून आयुर्वेदीय भस्म पद्धतीने तयार केले जाते. आयुर्वेदानुसार ताम्र धातूचे नेपाल व म्लेंच्छ असे प्रमुख दोन प्रकार आहेत. यातील भस्म तयार करण्यासाठी नेपाल जातीचे…
मोबाइल परिचालन प्रणाली. आय-ओएस (पूर्वीचे आयफोन ओएस; आयफोन परिचालन प्रणाली; iPhone OS) ही ॲपल इंकॉ.ने विकसित केलेली परिचालन प्रणाली केवळ त्यांच्या मोबाइल हार्डवेअरला समर्थन देणाच्या हेतूने तयार करण्यात आली आहे.…
पारेषित नियंत्रण नियम/इंटरनेट (अंतरजाळे) नियम. इंटरनेटवरील संदेशन पारेषणाचे नियम. याला इंग्रजीत ट्रान्समिशन कंट्रोल प्रोटोकॉल/इंटरनेट प्रोटोकॉल (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) असे म्हणतात. टीसीपी/आयपी हे इंटरनेटवरील पारेषण नियमांचे मानक आहे. यामुळे अंकीय संगणक लांब पल्ल्यापर्यंत संदेशन…