मेरी हेझ (Mary Hays)

हेझ, मेरी. (१७६० - २० फेब्रुवारी १८४३). ब्रिटिश कादंबरीकार, निबंधकार, सुधारवादी आणि स्त्रीवादी विचारवंत. युसेबिया या टोपण नावानेही ती परिचित आहे. जन्म सदर्क, ब्रिटन येथे. थोर ब्रिटिश स्त्रीवादी मेरी वॉलस्टोनक्राफ्ट…

Read more about the article जॉन गोवर (John Gower)
स्त्रोत : National Portrait Gallery, London.

जॉन गोवर (John Gower)

गॉवर, जॉन : (१३३०? - १४०८). मध्ययुगीन इंग्रजी कवी. जेफ्री चॉसर या सुप्रसिद्ध साहित्यिकाचा समकालीन. तो आजही त्याच्या प्रामुख्याने स्पेक्युलुम मेदितांतिस किंवा मिर्‌वार द लॉम  (फ्रेंच), व्हॉक्स क्लेमँटिस (लॅटिन) आणि कन्फेशिओ…

प्रत्ययसर्ग

बुद्धीमध्ये असणाऱ्या धर्म, अधर्म, ज्ञान, अज्ञान, राग (आसक्ती), वैराग्य, ऐश्वर्य (अष्टसिद्धी) आणि अनैश्वर्य (सिद्धींचा अभाव) या आठ भावांच्या कमी-अधिक प्रमाणामुळे व बुद्धीतील सत्त्व, रज आणि तम या तीन गुणांच्या विषमतेमुळे…

पालघर शहर (Palghar City)

भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील याच नावाच्या जिल्ह्याचे व तालुक्याचे मुख्य ठिकाण. लोकसंख्या ६८,९३० (२०११). हे मुंबई व विरारच्या उत्तरेस अनुक्रमे ८७ किमी. व ३५ किमी. वर वसलेले आहे. १ ऑगस्ट २०१४…

डिस्क ऑपरेटिंग सिस्टम (Disk Operating System)

(डॉस; DOS). संगणक आणि वापरकर्ता यांचा संवाद व्हावा यासाठी माध्यमाची गरज असते. हा संवाद आज्ञावलीच्या माध्यमातून साधला जातो, त्या आज्ञावलीला परिचालन प्रणाली असे म्हणतात. परिचालन प्रणाली ही सॉफ्टवेअरचा महत्त्वाचा भाग…

पारद (Mercury)

प्राचीन काळापासून इटली व स्पेन पारा उत्पादनात अग्रेसर आहेत. इ. स. पू. १५०० मधील ईजिप्तमधील थडग्यांमध्ये पारा आढळून आला. भारतीय आणि चिनी लोकांना प्राचीन काळापासूनच पारदाची माहिती होती. सहाव्या शतकातील किमयागार पाऱ्याकरिता…

ताम्र भस्म (Tamra Bhasma)

ताम्र भस्म हे ताम्र (तांबे) या धातूपासून आयुर्वेदीय भस्म पद्धतीने तयार केले जाते. आयुर्वेदानुसार ताम्र धातूचे नेपाल व म्लेंच्छ असे प्रमुख दोन प्रकार आहेत. यातील भस्म तयार करण्यासाठी नेपाल जातीचे…

आय-ओएस (iOS)

मोबाइल परिचालन प्रणाली. आय-ओएस  (पूर्वीचे आयफोन ओएस; आयफोन परिचालन प्रणाली; iPhone OS) ही ॲपल इंकॉ.ने विकसित केलेली परिचालन प्रणाली केवळ त्यांच्या मोबाइल हार्डवेअरला समर्थन देणाच्या हेतूने तयार करण्यात आली आहे.…

टीसीपी/आयपी (TCP/IP)

पारेषित नियंत्रण नियम/इंटरनेट ‍(अंतरजाळे) नियम. इंटरनेटवरील संदेशन पारेषणाचे नियम. याला इंग्रजीत ट्रान्समिशन कंट्रोल प्रोटोकॉल/इंटरनेट प्रोटोकॉल (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) असे म्हणतात. टीसीपी/आयपी हे इंटरनेटवरील पारेषण नियमांचे मानक आहे. यामुळे अंकीय संगणक लांब पल्ल्यापर्यंत संदेशन…

ऑर्किड फुलांतील परागीभवन (Pollination in Orchid flowers)

ऑर्किड ही ऑर्किडेसी (Orchidaceae) कुलातील पुष्पवनस्पती असून ती अत्यंत विकसित गटातील एक आहे. याची फुले नाजूक, अनेकविध रंगाची आणि सुगंधी असतात. जगातील पुष्पवनस्पती कुलांतील हे दुसऱ्या क्रमांकाचे सगळ्यात मोठे कुल…

अंजीरमधील परागीभवन (Pollination in Figs)

अंजीर हा वड, पिंपळ, उंबर यांच्यासारखा फायकस (Ficus) च्या जातींतील एक प्रजाती असून मोरेसी (Moraceae) कुलातील आहे. या जातीतील पुष्पबंध कुंभाच्या आकाराचा असून त्यात अनेक लहान-लहान फुले असतात. या रचनेस…

रुईमधील परागीभवन (Clip Mechanism)

रुई (कॅलॉट्रॉपिस जायगँशिया; Calotropis gigantea; कुल : ॲस्क्लेपीएडेसी; Asclepiadaceae). यात फुलांमध्ये पुं-केसराचे वृंत (Fillaments) संमिश्रित होतात आणि एक पंचकोनी सुंदर आकाराचा मेजासारखा स्तंभ तयार होतो. स्तंभाच्या पायथ्याशी आतल्या भागात अंडाशय…

सापसंद फुलामध्ये होणारे परागीभवन (Fly Trap Mechanism in Aristolochia)

सापसंद (Pit-fall flower) ॲरिस्टोलोकिएसी कुलातील आहे. फुले मोठी व असामान्य रंगांची असून त्यांना उग्रसा वास असतो. परागकोश आणि बीजांडे पाकळ्यांच्या, नळीच्या आकाराच्या, देठाकडच्या फुगीर भागामध्ये बंद असतात. या नळीची अंतर्गत…

वाटाणातील परागीभवनाची प्रक्रिया (Pollination mechanism in Papilionaceous flowers)

वाटाणा ही वनस्पती फुलपाखरासारख्या पाकळ्या असणार्‍या पॅपिलिऑनेसी (Papilionaceae) कुलातील आहे. पाच पाकळ्यांपैकी बाहेरील दल मोठा मानक (Vexillum) म्हणून ओळखला जातो आणि दोन्ही बाजूकडील पाकळ्या ह्या पंख (elae) आणि उरलेल्या दोन…

सेज वनस्पतीमध्ये होणारे परागीकरण (Pollination in Salvia)

सॅल्व्हिया ही लॅमिएसी (Lamiaceae) कुलातील एक सदस्य असून यामध्ये पुंजावली किंवा संयुक्त फुलोऱ्यामध्ये उभयलिंगी फुले असतात. फुलाच्या पाच पाकळ्या दोन ओठांच्या आकारांत जुळलेल्या असतात (bilabiate). उपलब्ध दोन परागकोशापैकी प्रत्येक परागकोशातील…