खंडीय उंचवटा (Continental Rise/Apron)
खंडीय सीमाक्षेत्राचा हा संक्रमणाचा (स्थित्यंतराचा) भाग आहे. खंडीय उंचवट्याचा उतार सामान्यपणे ०.५° ते १° इतका कमी असून पृष्ठभाग सर्वसाधारणपणे सपाट असतो. खंडीय अवसाद (गाळ) साचून हा उंचवटा तयार होतो. तो…
पर्यावरणीय स्त्रीवाद (Ecofeminism)
पाश्चिमात्य देशातील औद्योगिकीकरणाच्या अपरिहार्य परिणामातून पृथ्वीचा नैसर्गिक, जैविक व भौगोलिक समतोल बिघडून त्याचे गंभीर परिणाम मानवी जीवनावर झाल्यामुळे पर्यावरणीय स्त्रीवाद ही संकल्पना उदयास आली. १९७० च्या दशकात ही संकल्पना वापरात…
संगणक साहाय्यित अनुदेशन (Computer Assisted Instruction)
शिक्षकांनी विद्यार्थ्यांना करायच्या अनुदेशनाची कामे संगणक तंत्राद्वारे करणे, म्हणजे संगणक साहाय्यित अनुदेशन होय. यामध्ये अभ्यासविषयाशी संबंधित माहिती पुरविणे, त्यावर आधारित विविध प्रकारचे प्रश्न विचारणे; विद्यार्थ्यांनी चुकीचे उत्तर दिल्यास प्रत्याभरणाद्वारे चुकलेले…
स्तरित स्मारके : जोधपूर श्रेणी आणि मलाणी अग्निज कुल संबंध (Stratigraphic Monuments : Jodhpur Series and Malani Igneous Suite Contact)
जोधपूर (राजस्थान) येथे प्रसिद्ध असलेल्या मेहरानगड किल्ल्याच्या पायथ्याशी फिकट रंगाच्या वालुकाश्म खडकांचा जोधपूर श्रेणी आणि मलाणी अग्निज कुल/गट खडकांचा संपर्क ठळकपणे पाहावयास मिळतो. येथील अग्निज कुल खडक हे भारतीय उपखंडामध्ये…
स्तरित स्मारके : आद्य महाकल्पोत्तर अभिविसंगती (Stratigraphic Monuments : Eparchean Unconformity)
पृथ्वीच्या अब्जावधी वर्षाच्या भूशास्त्रीय घटनाक्रम इतिहास काळात विविध शैल प्रणाली (System) निर्माण झालेल्या आहेत. मुख्य दोन शैल संघ (Group) किंवा प्रणालीमध्ये किंवा एकाच कालखंडातील शैल संघ - प्रणालीमधील श्रेणी (Series)…
स्तरित स्मारके : बृहत् सीमावर्ती भ्रंश (Stratigraphic Monuments : Great Boundary Fault)
भूखंडीय हालचालींमुळे (Epeirogenic movements) आणि जमिनीच्या अंतर्गत होणाऱ्या विवर्तनी (Tectonic) घडामोडींमध्ये - प्रामुख्याने पर्वतीय निर्माण प्रक्रियेमध्ये - असमान दाब वितरणामुळे ताण शक्ती वाढून खडक भंग पावतात. अशा तडा/भेगा गेलेल्या खडकांच्या…
चार्नोकाइट (सेंट टॉमस मौंट; चेन्नई)
शिला स्मारके : चार्नोकाइट (Rock Monuments : Charonockite)
चेन्नई शहराच्या दक्षिण भागात असलेल्या पल्लवरम् उपनगरातील सेंट टॉमस मौंट (St. Thomas Mount) या ६० मी. उंचीच्या टेकडीवर चार्नोकाइट खडकांचे राष्ट्रीय भूवैज्ञानिकीय शिलास्मारक आहे. सर टॉमस हेन्री हॉलंड यांनी १८९३…
मानवशास्त्रीय लोकसंख्याशास्त्र (Anthropological Demography)
कोणत्याही लोकसमूहाचे सांख्यिकीय पृथक्करण आणि विवेचन करून केलेला अभ्यास म्हणजे मानवशास्त्रीय लोकसंख्याशास्त्र होय. याला जनसंख्याविज्ञान असेही म्हणतात. लोकसंख्याशास्त्र हे भौगोलिक विज्ञानक्षेत्र आहे, जे मानवी लोकसंख्येचा अभ्यास करते. या अंतर्गत गाव,…
ब्लेझ पास्काल (Blaise Pascal)
पास्काल, ब्लेझ : (१९ जून १६२३—१९ ऑगस्ट १६६२). फ्रेंच गणितज्ञ, भौतिकीविज्ञ व धार्मिक तत्त्ववेत्ते. त्यांच्या अलौकिक बुद्धिमत्तेमुळे आधुनिक विचारवंतांमधील त्यांचे स्थान अनन्यसाधारण गणले जाते. त्यांचा जन्म क्लेरमाँ-फेरँ येथे झाला. १६२६…
Free simple flower template backgrounds for powerpoint flower rustic simple background powerpoint - Powerpoint Template Ideas
अल्कलॉइडे (Alkaloids)
वनस्पतींच्या अतंर्गत संरक्षणप्रणालीमध्ये टर्पिनेप्रमाणेच प्रभावी कार्य करणारी नैसर्गिक नत्रयुक्त सेंद्रिय संयुगाची फळी म्हणजे अल्कलॉइडे. अशा प्रणालीमध्ये असणार्‍या अंदाजे दोन लक्ष द्रव्यांपैकी २१ हजार द्रवरूप घटक हे अल्कलॉइडे या नत्रयुक्त गटामध्ये…
जीवाणू मापनपद्धती : संभाव्य संख्या तंत्र (Most probable number technique)
पिण्याच्या पाण्याचे प्रदूषण जैविक, सूक्ष्मजैविक, रासायनिक, भौतिक किंवा किरणोत्सारी पदार्थ अशा विविध प्रकारे होते. सूक्ष्म जीवाणूंमुळे होणाऱ्या प्रदूषणाचे मापन संभाव्य संख्या तंत्राने (Most Probable number, MPN) करता येते. पाण्यातील रोगकारक…
विषाणू मापनपद्धती : प्लाक गणना (Plaque-forming unit)
निसर्गात सर्वसाधारणपणे तीन प्रकारचे विषाणू आढळतात -प्राणी पेशीवर वाढणारे, वनस्पतीपेशीवर वाढणारे आणि जीवाणूवर (Bacteria) वाढणारे विषाणू. जिवंत पेशीमध्ये विषाणू वाढतात. जीवाणूमध्ये वाढणारे विषाणू मोजण्यासाठी प्लाक पद्धती वापरली जाते. कृती :…
lemon coloured wallpaper Fresh Lemon Yellow Wallpaper Home Safe
टर्पिने (Terpenes)
बदलत्या वातावरणास आणि वाढत्या वैश्विक उष्णतेशी जुळवून घेणे, तसेच तृणभक्षी प्राणी, कीटक, कवक यांसारख्या विविध शत्रूंपासून स्वत:चे रक्षण करून जीवनचक्र पूर्ण करणे हे दोन उद्दिष्टे प्रामुख्याने वनस्पतींच्या अंतर्गत संरक्षण यंत्रणेच्या निर्मितीमध्ये…
संतुलन अवपात (Balance disorders)
शारीरिक संतुलन म्हणजे शरीरस्थिती स्थिर अवस्थेत राखणे होय. अंतर्कर्ण (Inner ear), डोळे (दृष्टी) आणि स्पर्शज्ञानाद्वारे शरीराला शारीरिक संतुलन राखण्यास मदत होते. शरीर संतुलनामुळे न अडखळता चालणे, खुर्चीमधून ऊठ-बस करणे, पायऱ्या…
जीवनसत्त्व ड (Vitamin D)
जीवनसत्त्व ड मेदविद्राव्य असून याला ‘सनशाइन जीवनसत्त्व’ असेही म्हणतात. हे जीवनसत्त्व स्टेरॉइडसारख्या (Steroids) संरचनेत तसेच संप्रेरकांसारखे (Hormones) कार्य करते. ड जीवनसत्त्वाचा पूर्वघटक (pro-vitamin) ७-डीहायड्रोकोलेस्टेरॉल (7-Dehydrocholesterol) हे जीवनसत्त्व ड याचे निष्क्रिय…
- Go to the previous page
- 1
- …
- 185
- 186
- 187
- 188
- 189
- 190
- 191
- …
- 497
- Go to the next page