कार्बन चक्र (Carbon cycle)

जेव्हा विद्युत् मंडलातील एखाद्या घटकास (branch) दिलेला विद्युत् दाब कमी जास्त केल्यास त्यामधील विद्युत् प्रवाहही त्याच प्रमाणात कमी जास्त होतो, तेव्हा अशा घटकास एकघाती घटक (linear branch) असे म्हणतात. तसेच…

मोठ्या विद्युत् ऊर्जानिर्मिती केंद्रामधील ऊर्जेचे प्रेषण करण्यासाठी प्रत्यावर्ती  विद्युत् प्रवाहाचे (ए.सी.) प्रेषण प्रचलित आहे.  संवाहकातून वाहणाऱ्या विद्युत् प्रवाहाचे मूल्य व दिशा दर सेकंदास वारंवार उलटसुलट बदलत असेल, तर त्या प्रवाहास 'प्रत्यावर्ती विद्युत्…

समपरिणामी रोहित्र : यामध्ये प्रत्यक्ष रोहित्र हे जणू एक आदर्श रोहित्र आणि एक ’समपरिणामी विद्युत्  संरोध’  यांचे मिळून तयार झाले आहे असे मानतात. प्रत्यक्ष रोहित्राच्या उणिवा हा विद्युत् संरोध लक्षात घेतो. रोहित्रावर…

कॅथोड किरण दोलनदर्शक (CRO) हे इलेक्ट्रॉनिक मंडल (circuit) व इलेक्ट्रॉनिक उपकरणांच्या चाचणीसाठी तसेच उपकरणे विकसित करण्यासाठी एक अतिशय उपयुक्त, सामान्य उद्देशीय इलेक्ट्रॉनिक साधन आहे. सी.आर.ओ.च्या साहाय्याने ए.सी. संकेताचा आकार, मोठेपणा…

मूलत: एकसरीत जोडलेल्या चार संरोधांनी बनलेल्या चौकोनी विद्युत जालाला सेतुमंडल म्हणतात. आ.१ मध्ये दाखविल्याप्रमाणे  सेतुमंडलाची जोडणी केल्यास प्राथमिक व्हीट्स्टन सेतू सिद्ध होतो. यातील एका भुजेत ज्याचे मापन् करावयाचे आहे तो…

संवाहक तारेचा विद्युत रोध तारेची लांबी व जाडी यावर अवलंबून असतो. अशी तार दाबली किंवा ओढली तर तिची लांबी आणि जाडी बदलते. परिणामत: तिचा विद्युत रोध बदलतो. दाबामुळे कमी तर…

एकविसाव्या शतकात तंत्रज्ञानामध्ये मोठ्या प्रमाणात प्रगती होत आहे. विद्युत कक्षेत होणाऱ्या प्रगतीमध्ये कंप्रतेत (Frequency) होणाऱ्या बदलांचे महत्त्व लक्षणीय आहे. धरित्र (Capacitor) व प्रवर्तकाचा (Inductance) उपयोग मोठ्या प्रमाणात विद्युत तंत्रज्ञानामध्ये केला…

आपण विद्युत पुरवठ्याची (Electric supply) वारंवारता मोजण्यासाठी विविध प्रकारच्या वारंवारता मापकांचा उपयोग करतो. विद्युत पुरवठ्याच्या वारंवारतेनुसार [Frquency (f)] मापकाची मोजण्यासाठी निवड केली जाते. आपल्या देशात विद्युत पुरवठ्याची वारंवारता ५० हर्ट्झ…