पुरातत्त्वविद्या

प्राचीन मगानमधील नौकेच्या पुनर्बांधणीचा एक अनोखा प्रकल्प. मेसोपोटेमियातील सुमेरियन संस्कृतीत व्यापारी संबंधांच्या संदर्भात कांस्ययुगातील मगान, दिलमुन व मेलुहा या तीन ...

ढाकी, मधुसुदन अमिलाल : (३१ जुलै १९२७ — २९ जुलै २०१६). मंदिरस्थापत्य व कलेतिहासाचे आंतरराष्ट्रीय ख्यातीचे विद्वान. त्यांचा जन्म गुजरातमधील ...

देशपांडे, मधुसूदन नरहर : ( ११ नोव्हेंबर १९२० – ७ ऑगस्ट २००८). भारतीय पुरातत्त्व सर्वेक्षण खात्याचे माजी महानिदेशक, कलेतिहासतज्ज्ञ आणि ...

ऐतिहासिक पुरातत्त्वाप्रमाणे मध्ययुगीन काळाचे पुरातत्त्व ही पुरातत्त्वविद्येची कालखंडावर आधारलेली शाखा आहे. या शाखेची उद्दिष्टे, संशोधन पद्धती आणि पुरातत्त्वीय निष्कर्षांचे स्वरूप ...

मूर्ती, मल्लाडी लीला कृष्ण : ( ? १९४१ — २ जून २०१६ ). विख्यात भारतीय पुरातत्त्वज्ञ. प्रागैतिहासिक पुरातत्त्व आणि लोकजीवनशास्त्रीय ...

मानवी उत्क्रांती हा केवळ जीववैज्ञानिक अथवा तत्त्वज्ञ यांनाच नव्हे, तर सर्वसामान्यांनादेखील कुतूहल वाटणारा विषय आहे. मानवजातीचा उगम कसा आणि कुठून ...

प्राचीन काळातील समाज व जीवन यांच्याकडे मार्क्सवादाची तत्त्वे वापरून पाहण्याचा एक दृष्टीकोन. पुरातत्त्वाची ही वेगळी शाखा नसून पुरातत्त्वीय पुराव्यांचा अन्वयार्थ ...

नागर, मालती : (७ एप्रिल १९३३ — १० सप्टेंबर २०११). लोकजीवनशास्त्रीय पुरातत्त्वाचा पाया घालणाऱ्या भारतीय पुरातत्त्वज्ञा. मालती नागर यांनी १९५८ ...

किरणोत्सर्गाच्या तत्त्वावर आधारित कालमापनाची महत्त्वाची पध्दती. चतुर्थक कालखंडाच्या संशोधनासाठी त्यांचा मोठ्या प्रमाणावर वापर होतो. युरेनियम हे अणुऊर्जेसाठी वापरले येणारे महत्त्वाचे ...

रणभूमी पुरातत्त्व हा संघर्षाचे पुरातत्त्व या शाखेचा एक भाग आहे. विसाव्या शतकातील प्रमुख आणि निर्णायक लढायांच्या इतिहासाकडे (पहिले व दुसरे ...

जोशी, रामचंद्र : (? १९२० — ६ ऑक्टोबर १९९७). विख्यात भारतीय आद्य पुरातत्त्वीय भूवैज्ञानिक. त्यांचा जन्म कर्जत येथे झाला. फर्ग्युसन ...

राष्ट्रीय समुद्र विज्ञान संस्थान (नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ ओशनोग्राफी) ही संस्था नवी दिल्लीच्या वैज्ञानिक आणि औद्योगिक संशोधन परिषदेच्या (सीएसआयआर) सदतीस प्रयोगशाळांपैकी ...

मानवी उत्क्रांतीच्या संदर्भात दक्षिण आफ्रिकेतील स्टर्कफोंतेन येथे मिळालेल्या एका जीवाश्माचे नाव. जवळजवळ संपूर्ण अवस्थेत मिळालेला हा सांगाडा ऑस्ट्रॅलोपिथेकस प्राणी एसटीडब्ल्यू ...

पुरातत्त्वविद्येची एक महत्त्वाची उपशाखा. पुरातत्त्वीय उत्खननात मिळालेल्या वस्तूंचा अर्थ लावणे आणि प्राचीन काळातील धार्मिक-सामाजिक जीवन व विविध सांस्कृतिक घटनांचा मागोवा ...

विविध आर्थिक व सामाजिक कारणांसाठी कामगार व इतर आर्थिक दृष्टीने दुर्बल शोषित वर्गांमध्ये झालेल्या झगड्यांचा पुरातत्त्वीय साधने वापरून केलेला अभ्यास ...

प्रक्रियावादी पुरातत्त्वविद्येतील एक भाग. प्रक्रियावादी पुरातत्त्वाच्या कालखंडात (१९५०—१९९०) इंग्लिश पुरातत्त्वज्ञ डेव्हिड क्लार्क (१९३७—१९७६) यांनी ॲनालिटिकल आर्किऑलॅाजी (१९६८) या ग्रंथात पुरातत्त्वीय ...

वंशसंघर्षाचे पुरातत्त्व ही संघर्षाचे पुरातत्त्व या शाखेची उपशाखा आहे. जमिनीवरील मालकी हक्कांसाठी, नैसर्गिक साधनांच्या उपभोगासाठी आणि इतर अनेक कारणांसाठी लोकसमूह, ...

भूविज्ञानातील आणि पुरातत्त्वीय कालमापनाची ही भौतिकी-रासायनिक पद्धती. याला भंजनरेखा कालमापन पद्धती असेही म्हणतात एच. फाउलर, आर. एम. वॉकर आणि जी.ए ...

केरळमधील प्रसिद्ध डच जहाज. केरळमधील हौशी सागरी संशोधक रॉबर्ट पणिपिल्ला यांना व त्यांच्या बरोबरच्या दोन स्थानिक मच्छीमारांना अनच्युथेंगू (Anchuthengu) या ...

स्टकली, विल्यम : (७ नोव्हेंबर १६८७ – ३ मार्च १७६५). स्टोनहेंज आणि ॲव्हबरी या इंग्लंडमधील जगप्रसिद्ध वारसास्थळाचे संशोधन करणारे व ...