
मैत्रेयी चौधरी
चौधरी, मैत्रेयी : ( २९ सप्टेंबर १९५६ ). प्रसिद्ध भारतीय समाजशास्त्रज्ञ आणि स्त्री अभ्यासक. मैत्रेयी यांचा जन्म मध्यमवर्गीय बंगाली कुटुंबात ...

मौखिक इतिहास
ऐतिहासिक घटनांमधील साक्षीदारांकडून त्यांच्या स्मृतींवर आधारित माहिती गोळा करणे व त्यांचे विश्लेषण करणे म्हणजे मौखिक इतिहास होय. ही क्रिया एका ...

योगेश अटल
अटल, योगेश (Atal, Yogesh) : (१ ऑक्टोबर १९३७ – १३ एप्रिल २०१८). प्रसिद्ध समाजशास्त्रज्ञ. अटल यांचा जन्म राजस्थानमधील उदयपूर या शहरात ...

राजकीय अर्थकारण
व्यापार, विनिमय, पैसा आणि कर यांचे नियमन करण्यासाठी सरकारनी केलेले उपाययोजना म्हणजे राजकीय अर्थकारण. यास आज आर्थिक धोरण असे म्हटले ...

लक्षकेंद्री गट चर्चा
लक्षकेंद्री गट चर्चा ही गुणात्मक संशोधनामध्ये वापरण्यात येणाऱ्या पद्धतींपैकी एक पद्धत आहे. विल्किन्सन यांच्या मते, एका विशिष्ट विषयाबद्दल निवडलेल्या व्यक्तींच्या ...

लिंग गुणोत्तर
दर हजार पुरुषांमागे लोकसंख्येत असलेले स्त्रियांचे प्रमाण म्हणजे लिंगगुणोत्तर. कोणत्याही प्रकारचा मानवी हस्तक्षेप वजा केला, तर नैसर्गिक रित्या दर १०० ...

लिंगभाव आणि विकास
लिंगभाव आणि विकास हा एक आर्थिक व सामाजिक दृष्टिकोण आहे. लिंगभाव आणि विकास हा दृष्टिकोण लिंगभाव संबंधाच्या परिप्रेक्ष्यातून सर्व सामाजिक, ...

लुई पियरे अल्थ्यूजर
अल्थ्यूजर, लुई पियरे (Althusser, Louis Pierre) : (१६ ऑक्टोबर १९१८ – २२ ऑक्टोबर १९९०). विसाव्या शतकातील एक प्रसिद्ध फ्रेंच संरचनात्मक ...

लैंगिक छळ
लैंगिक छळ हा स्त्रीच्या इच्छेविरुद्ध केलेली लैंगिक मागणी, शारीरिक, शाब्दिक अथवा अशाब्दिक कृतींशी संबंधित आहे. लैंगिक छळामध्ये एक अथवा एकापेक्षा ...

लैंगिकता
लैंगिकता ही केवळ लैंगिकसंबंधापुरती मर्यादित नसून ती लैंगिक इच्छा, आकांक्षा, विचार, अस्मिता, ओळख सत्तासंबंध इत्यादी बाबींशी संबंधित आहे. लैंगिकता विविध ...

लोकालेख
एखादा लोक समुदाय किंवा त्यांच्या संस्कृतीबद्दलचे लेखण म्हणजे लोकालेख. याला लोकजीवनशास्त्र असेही म्हणतात. लोकालेखामध्ये निरीक्षण आणि सहभाग या दोन महत्त्वाच्या ...

सत्ता
सर्वसाधारणपणे सत्ता म्हणजे शक्ती अथवा ताकद होय. राज्यशास्त्रानुसार ‘सत्ता म्हणजे एखादी व्यक्ती, समूह किंवा संस्था यांची दुसऱ्या व्यक्ती, समूह किंवा ...

सन्मानजनक-न्याय्य काम
प्रत्येक व्यक्तिच्या आयुष्यात कामाला महत्त्वाचे स्थान असते. नोकरी, मजुरी किंवा कोणतेही काम हे व्यक्तिचे सामाजिक स्थान निश्चित करून त्यास समाजामध्ये ...

समीर अमीन
समीर अमीन (Samir Amin) : (३ सप्टेंबर १९३१ – १२ ऑगस्ट २०१८). थोर सामाजिक व राजकीय विचारवंत, ईजिप्शियन फ्रेंच मार्क्सवादी ...

सय्यद हुसेन अलातस
सय्यद हुसेन अलातस (Syed Hussein Alatas) : (१७ सप्टेंबर १९२८ – २३ जानेवारी २००७). प्रसिद्ध मलेशियन समाजशास्त्रज्ञ, शिक्षणतज्ज्ञ आणि सामाजिक ...

सरदार सरोवर धरण
सरदार सरोवर धरण हा आंतरराज्यीय प्रकल्प (गुजरात, महाराष्ट्र व मध्यप्रदेश) असून हा आशिया खंडातील मोठा धरण प्रकल्प आहे. हा प्रकल्प ...

संशोधन साहित्याचा आढावा
दुय्यम स्रोतांचे अवलोकन करणे ही संशोधन कार्याची पूर्वतयारी असून यास शोधकार्याच्या प्रारंभीचा महत्त्वाचा टप्पा मानला जातो. दुय्यम साहित्याला मुख्यतः प्रकाशित ...

संस्कृतीकरण
संस्कृतीकरण या शब्दाचे मूळ संस्कृत भाषेमध्ये आहे. या शब्दाचा वापर एकोणिसाव्या व विसाव्या शतकातील यूरोपीयन प्राच्यविद्या परंपरेत उच्चभ्रूंच्या संस्कृतीचे वर्णन ...