
अक्षय रमणलाल देसाई
देसाई, अक्षय रमणलाल (Desai, A. R.) : (१६ एप्रिल, १९१५ – १२ नोव्हेंबर, १९९४). प्रसिद्ध समाजशास्त्रज्ञ आणि मार्क्सवादी विचारवंत. देसाई ...

अवर्षण
सातत्याने सरासरी पावसापेक्षा कमी पाऊस पडल्यामुळे किंवा अनियमित पाऊस पडल्यामुळे किंवा काहीच पाऊन न पडल्यामुळे एखाद्या प्रदेशात निर्माण होणारी जलीयस्थिती ...

असंघटित क्षेत्र
खाजगी व्यवसाय क्षेत्र किंवा अत्यल्प कर्मचारी असलेले घरगुती व्यवसाय क्षेत्र यांचा समावेश असंघटित क्षेत्रामध्ये होतो. या व्यवसाय क्षेत्रास अनौपचारिक क्षेत्र ...

आंतरजालीय समाज
आंतरजालीय समाज हा एक अस्पष्ट असा विस्तीर्ण समूह आहे, जो एकाच वेळेस असंख्य लोकांनी जोडलेला असतो; परंतु समूहाची वैशिष्ट्ये आणि ...

इंडियन पिपल्स थिएटर असोसिएशन – इप्टा
भारतातील कलावंतांची एक सर्वांत जुनी संस्था. भारतभर ती ‘इप्टा’ या नावाने ओळखली जाते. स्वातंत्र्य लढ्याच्या वाटचालीबरोबरच दुसर्या महायुद्धाच्या पार्श्वभूमिवर समाजात ...

इरविंग गौफमन
गौफमन, इरविंग (Goffman, Erving) : (११ जून १९२२ – १९ नोव्हेंबर १९८२). विसाव्या शतकातील प्रसिद्ध कॅनेडियन-अमेरिकन सामाजिक सिद्धांतकार व समाजशास्त्रज्ञ ...

उच्च शिक्षणाचे खाजगीकरण
नव्वदच्या दशकानंतर खाजगीकरण हा शब्द मानवाच्या सार्वजनिक जीवनाचा मोठा भाग बनला असून आज शासनाद्वारे समाजातील अनेक मुलभूत क्षेत्रांचे खाजगीकरण केले ...

उत्तर-औद्योगिक समाज
सेवाक्षेत्र व उच्चतम तंत्रज्ञानावर आधारलेली एक उत्पादन व्यवस्था म्हणजे उत्तर-औद्योगिक अर्थव्यवस्था होय. डॅनियल बेल यांनी १९७० च्या दशकाच्या पूर्वार्धात ‘उत्तर-उद्योगवाद’ ...

कलेचे समाजशास्त्र
कला आणि समाजशास्त्र यांच्यातील नाते खूप गुंतागुंतीचे आहे. कलेचे समाजशास्त्र असा ढोबळ शब्दप्रयोग केला जात असला, तरी कलांचे समाजशास्त्र अशी ...

गेल ऑम्वेट
ऑम्वेट, गेल (Omvedt, Gail) : (२ ऑगस्ट १९४१ – २५ ऑगस्ट २०२१). प्रसिद्ध भारतीय-अमेरिकन समाजशास्त्रज्ञ, आंतरराष्ट्रीय किर्तीच्या संशोधिका आणि दलित ...

जमीनधारणा
भूधारणा. जमिनीवर स्वत:चा मालकी हक्क असणे व तिच्याबाबतीत सर्व निर्णय घेण्याची सत्ता असणे म्हणजे जमीनधारणा होय. ती एक व्यवस्था किंवा ...

जागतिकीकरण
जागतिकीकरण ही संकल्पना खूप व्यामिश्र, बहुआयामी आणि विवादित आहे. जागतिकीकरण ही एक संकल्पना किंवा प्रक्रिया असून तीमध्ये वस्तू, सेवा, ज्ञान, ...

डिस्कुलिंग सोसायटी
शिक्षण क्षेत्रात अतिशय महत्त्वपूर्ण मानले जाणारे एक पुस्तक. प्रसिद्ध ऑस्ट्रियन शिक्षणतज्ज्ञ, धर्मशास्त्रज्ञ, तत्त्वज्ञ आणि सामाजिक समीक्षक इव्हान इलिच यांचे १९७१ ...

देशीवाद
परकीय प्रभावांच्या विरोधात देशी परंपरा, विचार, मूल्ये यांची पाठराखण करणे म्हणजे देशीवाद होय. मुळात देशीवाद ही एक सामाजिक, राजकीय, मानसिक ...