हे पृथ्वीवरील दक्षिण ध्रुवाभोवतीचे हिमाच्छादित व पर्यावरण प्रदूषणमुक्त खंड आहे. ते जागतिक हवामानाचे नियंत्रक म्हणून ओळखले जाते. या खंडाचे क्षेत्रफळ १,४२,००,००० चौ. किमी. आहे. याचा ९८% भाग हिमाच्छादित असून हिमस्तराची…
अंजन हा शिंबावंत वृक्ष लेग्युमिनोसी कुलातील असून याचे शास्त्रीय नाव हार्डविकिया बायनॅटा आहे. या वृक्षाच्या फुलांची रचना बरीचशी लेग्युमिनोटी कुलामधील सीसॅल्पिनिऑइडी उपकुलातील वनस्पतींप्रमाणे आहे. भारत, मलेशिया, थायलंड, पाकिस्तान, बांगला देश,…
तोंडामध्ये अंकुश अथवा आकडे असलेल्या परजीवी, अपायकारक कृमीला ‘अंकुशकृमी’ म्हणतात. अंकुशकृमी हा सूत्रकृमी (नेमॅटोडा) संघातील असून याचे शास्त्रीय नाव अँकिलोस्टोमा ड्युओडिनेल आहे. नर आणि मादी कृमींच्या मुखात दातासारखे लहान-लहान चार अंकुश असतात.…
वड, पिंपळ, उंबर या वनस्पतींच्या मोरेसी कुलातील हा वृक्ष असून याचे शास्त्रीय नाव फायकस कॅरिका असे आहे. हा पानझडी वृक्ष मूळचा भूमध्य सामुद्रिक प्रदेशातील आहे. अंजीर या वृक्षाची उंची सुमारे ३-१० मी.…
अंकुरण म्हणजे बीज (बी) रुजून त्यातून अंकुर बाहेर येण्याची प्रक्रिया होय. अंकुरण हा वनस्पतींच्या वाढीतील ए क महत्त्वाचा टप्पा आहे. वनस्पतींचे सपुष्प (फुले येणार्‍या) वनस्पती व अपुष्प (फुले न येणार्‍या)…
हॅनो : (इ. स. पू. पाचवे शतक). कार्थेजीनियन मार्गनिर्देशक. इ. स. पू. पाचव्या शतकात त्यांनी आफ्रिकेच्या पश्चिम किनाऱ्याचे समन्वेषण करून तेथे काही वसाहतींचीही स्थापना केली. ६० गलबते आणि ३०,००० स्त्री-पुरुषांसह…
भोसले, शिवाजीराव अनंतराव : (१५ जुलै १९२७‒२९ जून २०१०). महाराष्ट्रातील एक ज्येष्ठ विचारवंत, व्यासंगी लेखक व सुप्रसिद्ध वक्ते. त्यांचा जन्म खटाव तालुक्यातील कलेढोण (सातारा जिल्हा) येथे अनसूयाबाई व अनंतराव या…
अमेरिकेच्या संयुक्त संस्थानांच्या पश्चिम भागातील कॅस्केड पर्वतश्रेणीतील चौथ्या क्रमांकाचे उंच शिखर. याची उंची स. स.पासून ३,४२५ मी. आहे. ऑरेगन राज्याच्या उत्तर भागात क्लॅकमस आणि हूड रिव्हर परगण्यांच्या सरहद्दीदरम्यान हे शिखर…
फ्रेरर, पॉलो : (१५ सप्टेंबर १९२१—२ मे १९९७). प्रसिद्ध ब्राझीलियन अध्यापनशास्त्रज्ञ व शिक्षणतज्ज्ञ. त्यांचा जन्म ब्राझीलच्या उत्तर पूर्व भागात एका सामान्य कुटुंबात झाला. अत्यंत बिकट परिस्थितीत त्यांनी सुरुवातीचे शिक्षण घेतले.…
फिनलंडच्या उत्तर भागातील लॅपलँड प्रांतातील सर्वांत मोठे सरोवर. हे सरोवर रशियाच्या सीमेलगत आहे. आर्क्टिक वृत्ताच्या उत्तरेस स. स.पासून ११९ मी. उंचीवर असलेल्या या सरोवराची कमाल लांबी ८० किमी., कमाल रूंदी…
"एखाद्या लेखकाची मूळ साहित्यकृती पूर्णतः वा अंशतः दुसऱ्या लेखकाने स्वतःच्या नावे प्रसिद्ध करून ती स्वतःची असल्याचे भासविणे, ह्यास ‘वाङ्मयचौर्य’ म्हणतात. वाङ्मयचौर्य लेखक मूळ साहित्यकृतीचा निर्माता नसतानाही त्या साहित्यकृतीचा निर्माता असल्याचा…
जोशी, भीमसेन : (४ फेब्रुवारी १९२२ – २५ जानेवारी २०११). महाराष्ट्रातील एक ख्यातकीर्त गायक व संगीतरचनाकार. त्यांचे पूर्ण नाव भीमसेन गुरुराज जोशी. त्यांचा जन्म गुरुराज व रमाबाई या दांपत्यापोटी धारवाड…
ऑस्ट्रेलियातील साउथ ऑस्ट्रेलिया या राज्यातील एक खाऱ्या पाण्याचे सरोवर. देशाच्या मध्य भागात असलेल्या ग्रेट ऑस्ट्रेलियन द्रोणीच्या नैर्ऋत्य कोपऱ्यात हे सरोवर आहे. हे सरोवर समुद्रसपाटीपासून १५ मीटर खाली असून ऑस्ट्रेलिया खंडातील…
काब्राल, पेद्रू आल्व्हारिश : (१४६७ किंवा ६८ – १५२०). पोर्तुगीज सरदार, मार्गनिर्देशक, समन्वेषक व ब्राझीलचा शोध लावणारा पहिला यूरोपीय. त्यांचा जन्म पोर्तुगालमधील कॉव्हील्लाजवळील बेलमाँट येथे एका सरदार घराण्यात झाला. सरदार…
कॅबट, सीबॅस्चन : (१४७६/१४८२? - १५५७). ब्रिटिश मार्गनिर्देशक, समन्वेषक आणि मानचित्रकार. कॅबट यांची जन्मतारीख, जन्मस्थळ तसेच त्यांच्या बालपणाविषयी बरीच अस्पष्टता आहे. त्यांचा जन्म इंग्लंडमधील ब्रिस्टल किंवा इटलीतील व्हेनिस येथे झाला…