लोकसाहित्य – लोकसंस्कृती

श्रावण वद्य अष्टमीस मध्यरात्री कृष्णजन्म झाला, म्हणून हा दिवस कृष्णजयंती,जन्माष्टमी किंवा गोकुळाष्टमी या नावांनी ओळखला जातो.देवकीच्या उदरी कृष्णाचा जन्म होताच ...

गोड्डे रामायण : केरळमधील कोची भागात गायले जाणारे कोकणी भाषेतील रामायण. ताडपत्रांवर मल्याळम लिपीत लिहिलेले हे लोकगीतांच्या स्वरूपातील रामायण एर्णाकुलम ...

महाराष्ट्रातील काही कुळांत प्रचलित असलेला एक कुलाचार. घरातील मंगलकार्य निर्विघ्नपणे पार पडल्याबद्दल देवीची स्तुती व पूजा करून तिच्या उपकारस्तवनाचा हा ...

महाराष्ट्रातील गोंधळ हा विधिनाट्यप्रकार करणारे लोक किंवा जमात. त्यांना गोंधळी म्हणून ओळखलं जातं. प्रामुख्याने महाराष्ट्रात गोंधळी समाजात कदमराई आणि रेणुराई ...

गोपसाहित्य : (पास्टोरल लिटरेचर). पश्चिमी साहित्यात ‘पास्टोरल’ म्हणजे मेंढपाळी जीवनाशी संबंधित अशा काव्याची व साहित्याची जुनी परंपरा दर्शविली जाते. इ ...

गोरवारा कुनिथा : कर्नाटकातील धार्मिक लोकनृत्य. ते मैलारलिंग या देवतेच्या उत्सवात सादर केले जाते.कर्नाटकातील कुरुबा गौदास ह्या जमातीतील लोक मैलार ...

गारे, गोविंद मोघाजी  : (४ मार्च १९३९-२४ एप्रिल २००६). आदिवासी संस्कृती, आदिवासी साहित्य, आदिवासी कला यांचे गाढे अभ्यासक, गोविंद गारे ...

आफळे, गोविंदस्वामी  : ( ११ फेब्रुवारी १९१७ – १ नोव्हेंबर १९८८ ). समर्थ संप्रदायी राष्ट्रीय कीर्तनकार. पिढीजात कीर्तनपरंपरा असणाऱ्या आफळे घराण्यात ...

गौरी नाच : गौरी नाच हा महाराष्ट्रातील एक अत्यंत लोकप्रिय आणि उत्साही नृत्यप्रकार आहे. हा नृत्यप्रकार विशेषतः गणेशोत्सवाच्या दरम्यान साजरा ...

मराठी लोकसाहित्यातील हा एक गीतप्रकार. कृष्णाच्या बालक्रिडा, त्याच्या खोड्यांनी त्रस्त झालेल्या गौळणींनी यशोदेकडे आणलेल्या तक्रारी, त्यांतूनच गौळणींनी मांडलेले कृष्णदेवाचे प्रच्छन्न ...

ग्रामसंस्थेला भारतात विशेष महत्त्व असून ह्या ग्रामांची जी संरक्षक दैवते आहेत, त्यांना ग्रामदैवते म्हणतात. ग्रामसंस्थेत ह्या ग्रामदैवतांना प्राचीन काळापासून फार ...

घांगळी : आदिवासी तंतूवाद्याचा उत्कृष्ठ नमुना म्हणजे घांगळी हे वाद्य होय. उपलब्ध नैसर्गिक साधनसामुग्रीच्या आधारे या वाद्याची निर्मिती केली जाते ...

घुमट : गोवा आणि कोकणातील एक पुरातन स्वरूपाचे अवनध्द वर्गवारीतील लोकवाद्य. याचा आकार मडकीसारखा असतो; परंतु या मातीच्या मडकीची दोन्ही ...

आदिवासी जमातींतील युवक-युवतींना सामाजिक -सांस्कृतिक आणि पर्यावरणीय ज्ञान आणि संस्कार मिळावेत यासाठी ग्रामपातळीवर उभी करण्यात आलेली संस्कारकेंद्रे. सामाजिक मानवशास्त्रात या ...

तिवाडी, चंदाताई : भारूडाची पंरपरा जोपासणाऱ्या महाराष्ट्रातील लोककलावंत.जन्म पंढरपूर येथे एका मारवाडी कुटुंबात झाला. घरची परिस्थिती तशी बेताची म्हणून त्यांना ...

ढवळपुरीकर, चंद्रकांत : (२३ जुलै १९३२).  ढोलकी फडाच्या तमाशाचे मालक, ज्येष्ठ कलावंत. पूर्ण नाव चंद्रकांत शिवराम जाधव.
त्यांचा जन्म ...

चपई नृत्य : कोकणी/गवळी आणि धनगर जातीचे प्रसिद्ध विधीनृत्य चपई होय. चपई नृत्य हा कोकणातील धनगर जातीचा प्रमुख नृत्य प्रकार ...

मार्गशीर्ष शुद्ध षष्ठिस चंपाषष्ठी म्हणतात. मार्गशीर्ष शुद्ध प्रतिपदेपासून मार्तंडभैरवाच्या म्हणजे खंडोबाच्या उत्सवास प्रारंभ होतो. जेजुरी येथे हा उत्सव मोठ्या प्रमाणावर ...

तावरे, चिंतामणी अंबादास : (२२ जून १९४६). महाराष्ट्रातील सुप्रसिद्ध शाहीर. मराठवाडा विभागातील औरंगाबाद येथील रहिवासी ते होत. महाराष्ट्रातील अनेक दिग्गज ...

चित्रकथी : चित्रकथी म्हणजे चित्रांच्या सहाय्याने सादर केलेली कथा. आदिवासी जीवनात चित्रकलेची फार मोठी परंपरा आहे. पिंगुळीच्या ठाकर आदिवासींचा चित्रकथी ...