
बोस-आइन्स्टाइन सांख्यिकी
पुंज सांख्यिकीमध्ये सरूप (समसमान, identical) बोसॉनांच्या (Boson) संहतींच्या विविध पुंज स्थितींमध्ये वंटन (distribution) करणाऱ्या सांख्यिकीला बोस-आइन्स्टाइन सांख्यिकी असे म्हणतात. (परिवलनसंख्या ...

मघा नक्षत्र
मघा नक्षत्र : नक्षत्र चक्रातील मघा हे १० वे नक्षत्र. मघा, पूर्वा फाल्गुनी आणि उत्तरा फाल्गुनी या तीन नक्षत्रांचा सिंह राशीत ...

महत्त्वाचे लघुग्रह
महत्त्वाचे लघुग्रह : सूर्याला सर्वात जवळची कक्षा असलेला लघुग्रह: ‘(४३४३२६) २००४ जेजी ६’ हा लघुग्रह सूर्यापासून सर्वात जवळची कक्षा असणारा ...

मीटर
मीटर (m) हे दोन स्थानांमधील अंतर मोजण्याचे मेट्रिक पद्धतीतील मुख्य एकक आहे. सामान्यपणे विज्ञानाच्या विविध शाखांमधील कामकाजात मीटर या एककाचा ...

मूळ नक्षत्र
मूळ नक्षत्र : मूळ नक्षत्र हे नक्षत्रचक्रातील १९ वे नक्षत्र आहे. वृश्चिक राशीतील वृश्चिकाच्या (विंचवाच्या) शेपटातील नांगी म्हणजे मूळ नक्षत्र मानतात ...

मृगशीर्ष नक्षत्र
मृगशीर्ष नक्षत्र : मृगशीर्ष हे नक्षत्रचक्रातील पाचवे नक्षत्र आहे. भारतीय नक्षत्रचक्रात मृगशीर्ष हे नक्षत्र मानले जाते, पूर्ण मृग तारकासमूह काही चंद्र-नक्षत्र ...

मेष
मेष : आयनिकवृत्ताच्या लगत, उत्तरेस असणारा हा एक तारकासमूह आहे. मेष ही राशीचक्रातील पहिली राशी मानली जाते. आकाशात मेष शोधताना त्यातील ...

राहू आणि केतू : पातबिंदू
राहू आणि केतू : पातबिंदू – राहू आणि केतू म्हटले की ग्रहणाची आठवण होते. राहू आणि केतू हे कोणी राक्षस ...

रोहिणी नक्षत्र
रोहिणी नक्षत्र : रोहिणी हे आयनिकवृत्तावरील एकूण २७ नक्षत्रचक्रातील चौथे नक्षत्र आहे. भारतीय ज्योतिषशास्त्रात रोहिणी (Aldebaran; Alpha Taurii) तारा हेच ...

लघुग्रह : नामकरण पद्धती
लघुग्रहांचा शोध १९९८पर्यंत चार पायऱ्यांमध्ये नोंदवला जात असे. आकाशाच्या ठराविक भागाचे सातत्याने (दर दिवशी किंवा ठराविक कालावधीने एका माहीत असलेल्या ...

लघुग्रह मोहिमा
लघुग्रह मोहिमा : इ.स. १९९० पासून अवकाशयानांनी विविध अंतरांवरून, कधी लघुग्रहांभोवती फेरी मारत, तर कधी प्रत्यक्ष उतरून लघुग्रहांना भेटी दिल्या आहेत, ...

लघुग्रह शोध
(खगोलशास्त्र). लघुग्रह (ॲस्टेरॉइड; Asteroid) आकाराने लहान आणि सूर्यापासून सु. २२—५५ कोटी किमी. अंतरावरआहेत. ते स्वयंप्रकाशी नाहीत. दुर्बिणीचा शोध लागल्या नंतरही ...

लघुग्रह: क्यूपर पट्टा
लघुग्रह: क्यूपर पट्टा : नेपच्यूनच्या कक्षेबाहेर कक्षांची माध्यांतरे (Semi Major Axis) असणाऱ्या वस्तूंपैकी इ. स. १९३० ला सापडलेला प्लुटो (Pluto), ...

लघुग्रहांची कुटुंबे
लघुग्रहांची कुटुंबे : मंगळ आणि गुरू ग्रहांच्या दरम्यान असलेल्या मुख्य पट्ट्यातील लघुग्रहांची अनेक ‘कुटुंबे’ अर्थात गट आहेत. लघुग्रहांच्या कक्षा, त्यांची ...

लघुग्रहांचे वर्णपटीय वर्गीकरण
लघुग्रहांचे वर्णपटीय वर्गीकरण : लघुग्रहांचे वर्णपटीय विश्लेषणातून वर्गीकरण करून गट करण्यात येतात. त्यात सी(C), एस(S), (M)एम, एक्स(X) हे चार प्रमुख ...

लघुग्रहांच्या कक्षा, माध्यांतरे आणि त्यांचे समूह
लघुग्रहांच्या कक्षा, माध्यांतरे आणि त्यांचे समूह : लघुग्रहांचा मुख्य पट्टा मंगळ आणि गुरूच्या कक्षांच्या दरम्यान आहे. पण प्रत्येक लघुग्रहाची सूर्याभोवती ...

लेप्टॉन
कणभौतिकीच्या मानक प्रतिकृतीनुसार (standard model) लेप्टॉन हे क्वार्कांप्रमाणेच मूलभूत कण आहेत. लेप्टॉन हे प्रबल आंतरक्रियाशील नसतात आणि अबल व विद्युतचुंबकीय ...

लॉरेंट्झ रूपांतरण समीकरणे
लॉरेंट्झ रूपांतरण समीकरणे : भौतिकशास्त्रात जडत्वनिष्ठ निरीक्षकांना (Inertial Observers) महत्त्वाचे स्थान आहे. असे निरीक्षक स्थिर तरी असतात किंवा एका रेषेत ...

वस्तुमान
वस्तुमान हा कोणत्याही पदार्थाचा मूलभूत गुणधर्म आहे. एखाद्या पदार्थातील अणुरेणूंना आपापले वस्तुमान असते. अश्या सर्व अणुरेणूंच्या वस्तुमानांची बेरीज म्हणजे पदार्थाचे ...