मराठी विश्वकोश

चक्रवर्ती, आनंदा मोहन ( Chakrabarti, Ananda Mohan)

चक्रवर्ती, आनंदा मोहन : ( ४ एप्रिल १९३८ - १० जुलै २०२०) आनंद चक्रवर्ती यांचा जन्म सैंथिया (Sainthia), कोलकाता येथे झाला. कोलकाता येथील रामकृष्ण मिशन विद्यामंदिर आणि सेंट झेविअर महाविद्यालयात…

शील, कार्ल विल्हेल्म ( Scheele,Carl Wilhelm)

शील, कार्ल विल्हेल्म : ( ९ डिसेंबर, १७४२ – २१ मे, १७८६ ) कार्ल विल्हेल्म शील यांचा जन्म जर्मनीमधील स्ट्रालसंड गावी झाला. हे गाव जर्मनीत असले तरी स्वीडिश अधिपत्याखाली होते. त्यांचे वडील…

वाकाटककालीन वामनशिव प्रतिमा शिल्प.

वाकाटक कला (Vakatak Art)

मध्य भारत आणि दख्खनमधील प्रसिद्ध प्राचीन राजवंश. विसाव्या शतकातील सत्तरच्या दशकापर्यंत वाकाटक राजवटीच्या घडामोडींचे अवलोकन गुप्त साम्राज्याच्या परिप्रेक्ष्यातच केले जात असे. विशेषतः या काळातील कला इतिहासाचे गुप्त-वाकाटक अशा संयुक्त शीर्षकाखालीच…

निखिल बॅनर्जी (Nikhil Banerjee)

बॅनर्जी, निखिल : (१४ ऑक्टोबर १९३१ – २७ जानेवारी १९८६ ). मैहर घराण्याचे प्रतिनिधित्व करणारे एक सुप्रसिद्ध भारतीय सतारवादक. त्यांचा जन्म पं. बंगालमधील कोलकाता येथे झाला. त्यांच्या वडिलांचे नाव जितेंद्रनाथ…

श्वान, थिओडोर ( Schwann,Theodor)

श्वान, थिओडोर : ( ७ डिसेंबर, १८१० – ११ जानेवारी, १८८२ ) एलिझाबेथ आणि लिओनार्ड श्वान यांचा थिओडोर हा मुलगा होता. यांचा जन्म जर्मनीमधील नॉईस या गावात झाला. श्वान यांचे महाविद्यालयीन शिक्षण…

केशव विष्णू बेलसरे (Keshav Vishnu Belsare)

बेलसरे, केशव विष्णू : (८ फेब्रुवारी १९०९—३ जानेवारी १९९८). तत्त्वज्ञानाचे प्राध्यापक. त्यांचा जन्म सिकंदराबाद (आंध्र प्रदेश) येथे एका मराठी ब्राम्हण कुटुंबात झाला. त्यांचे आई-वडील सुशिक्षित परंतु सनातनी वळणाचे होते. त्यांचे…

साक, जोनास ( Salk, Jonas)

साक, जोनास : ( २९ ऑक्टोबर, १९१४ – २३ जून, १९९५) न्यूयॉर्क शहरात जोनास साक यांचा जन्म झाला. जोनास महाविद्यालयात गेले आणि सुरुवातीच्या काळात जरी त्यांना कायद्याचे शिक्षण घ्यावे असे वाटत…

रेडी, फ्रॅन्सिस्को ( Redi, Francesco)

रेडी, फ्रॅन्सिस्को : (१८ फेब्रुवारी, १६२६ - १ मार्च, १६९७) फ्रॅन्सिस्को यांनी शालेय शिक्षण संपवून पिसाविद्यापीठाची वैद्यकशास्त्रातील डॉक्टरेट ही पदवी मिळवली. पिसा येथे अभ्यास करीत असतांना सर विल्यम हार्वे यांची प्रायोगिक सिद्धतेविषयीची मते त्यांना…

साबिन, अल्बर्ट ( Sabin, Albert)

साबिन, अल्बर्ट : ( २६ ऑगस्ट, १९०६ – ३ मार्च, १९९३) पोलंड देशातील बियालीस्टॉक (Bialystock) या गावी एका ज्यू कुटुंबात अलबर्ट साबिन यांचा जन्म झाला. ज्यू विरुद्ध त्या काळात वातावरण चांगलेच…

कॉख, रॉबर्ट (Koch, Robert )

कॉख, रॉबर्ट : ( ११ डिसेंबर, १८४३ – २७ मे, १९१० ) रॉबर्ट कॉख यांचा जन्म जर्मनीमधील क्लस्टल या गावी झाला. त्यांना बालपणातच वाचनाची गोडी लागली. जर्मन साहित्यातील काही निवडक पुस्तके…

पाश्चर, लुई ( Pasteur, Louis)

पाश्चर, लुई : ( २७ डिसेम्बर, १८२२ - २८ सप्टेंबर, १८९५ ) फ्रान्सच्या पूर्व भागातील डल या गावात लुई पाश्चर यांचा जन्म चामडी कमावणाऱ्या एका गरीब कुटुंबात झाला होता. चित्र…

मोह, ह्युगो फॉन ( Mohl, Hugo Van)

मोह, ह्युगो फॉन : ( ८ एप्रिल, १८०५ – १ एप्रिल, १८७२ ) ह्युगो फॉन मोह यांचा जन्म जर्मनीमधील स्टुटगार्ट या गावी एका सधन कुटुंबात झाला होता. शालेय शिक्षण पूर्ण करीत…

क्रिक, फ्रॅंसिस (Crick, Francis)

क्रिक, फ्रॅंसिस : (८ जून, १९१६–२८ जुलै, २००४) फ्रान्सिस हॅरी कॉम्प्टन क्रिक यांचा जन्म इंग्लंडमधील नॉर्थ हॅम्पटन परगण्यात झाला. त्यांचे शालेय शिक्षण नॉर्थ हॅम्पटन ग्रामर स्कूल आणि नंतर लंडनच्या मिल…

मार्मुर, ज्युलियस (Marmur, Julius)

मार्मुर, ज्युलियस : (२२ मार्च, १९२६ – २० मे, १९९६) जैविक शास्त्रज्ञ जुलियस मार्मुर यांचा जन्म बीअल्स्टोक (पोलंड ) इथे झाला. कॅनडा येथे त्यांनी शालेय आणि कॉलेज शिक्षण घेतले. पदव्युत्तर शिक्षण मॅकगिल…

ब्रॉक, थॉमस डेल ( Brock, Thomas Dale)

ब्रॉक, थॉमस डेल : ( १० सप्टेंबर, १९२६ ) थॉमस डेल ब्रॉक यांचा जन्म क्लिव्हलंड ओहायो येथे झाला. वयाच्या १० व्या वर्षी रसायनशास्त्राच्या अभ्यासासाठी उपयुक्त अशी उपकरणांची पेटी त्यांना ख्रिसमसची भेट…