आयझेंकचा व्यक्तिमत्त्वाचा सिद्धांत (Eysenck’s Theory of Personality)
हा व्यक्तिमत्त्व मानसशास्त्रातील एक गुणविशेष (trait) सिद्धांत आहे. हा सिद्धांत हान्स यूर्गन आयसेंक/आयझेंक (Hans Jürgen Eysenck, १९१६–१९९७) या जन्माने जर्मन ...
आयसीडी (International Classification of Diseases)
रोगांचे आंतरराष्ट्रीय वर्गीकरण : जागतिक पातळीवरील आरोग्याचा दर्जा आणि रोगांचे प्रमाण व प्रादुर्भाव यांचा मापदंड ठेवणारी प्रणाली म्हणजे ‘आयसीडी’. तिच्याद्वारे सर्व ...
कारेन होर्नाय (Karen Horney)
कुर्ट ल्यूइन (Kurt Lewin)
क्लार्क लेनर्ड हल (Clark Leonard Hull)
क्षेत्रीय मानसशास्त्र (Topological Psychology)
अमेरिकन सामाजिक मानसशास्त्रज्ञ आणि क्षेत्रीय मानसशास्त्राचा प्रणेता कुर्ट ल्यूइन याने मानसशास्त्रीय घटनांचे वर्णन आणि उपपादन करण्यासाठी गणित, पदार्थशास्त्र, रसायनशास्त्र या ...
ग्रॅनव्हिल स्टॅन्ली हॉल (Granville Stanley Hall)
जॉर्ज फ्रेडरिक स्टाउट (George Frederick Stout)
ज्ञानसंपादन (Learning)
ज्ञानसंपादनाची सुरुवात लहान मूल आणि सभोवतालचे पर्यावरण यांच्यातील आंतरक्रियेतून होत असते. काही नवीन दिसले की, मूल त्या दिशेने स्वत:चे डोळे ...
प्रतिमा (दृश्य) संवेदनिक स्मृति (Iconic Sensory Memory)
अल्पकालिक संवेदन स्मृतीचा प्रकार. एखादी गोष्ट स्मरणात ठेवणे, याची सुरुवात संवेदन इंद्रियामार्फत होते. मानसशास्त्रज्ञांनी संशोधनांती हे सिद्ध केले आहे की, ...
बुऱ्हस फ्रेडरिक स्किनर (Burrhus Frederic Skinner)
भावातिरेकी सक्तियुक्त विकृतीचे प्रकार (Types of Obsessive-Compulsive Disorder)
मनोविकृतीच्या या मानसिक आजारास कल्पना क्रिया अनिवार्यता / विचार कृती अनिवार्यता / कल्पना कृती अनिवार्यता असेही म्हटले जाते. या नोंदीत ...
मानसिक विकारांची नैदानिक व सांख्यिकी नियमपुस्तिका (DSM)
डायग्नोस्टिक ॲण्ड स्टॅटिस्टिकल मॅन्युअल ऑफ मेंटल डिसऑर्डर्स (डीएसएम) : (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) मानसिक विकारांची नैदानिक व ...
यथार्थता, मानसशास्त्रीय चाचणीची (Validity of Psychological Test)
मानसशास्त्रीय चाचणीचे मानांकन करण्याकरिता वापरली जाणारी एक पद्धत. मानवी क्षमता आणि गुणवैशिष्ट्ये यांचे मापन करण्यासाठी मानसशास्त्रज्ञ विविध मानसशास्त्रीय चाचण्यांचा वापर ...
रॅाजर्सचे व्यक्तिमत्त्व प्रारूप (Rojer’s Personality Model)
अमेरिकन मानसशास्त्रज्ञ कार्ल रॅन्सम रॅाजर्स ह्यांनी मांडलेले व्यक्तिमत्त्व प्रारूप त्यांच्या व्यक्तीकेंद्रित उपचारपद्धती व सिद्धांतावर आधारित आहे. मानसशास्त्रज्ञ म्हणून काम करताना ...
विद्युताघात उपचार पद्धती व परिचर्या (Electroconvulsive Therapy and Nursing)
विद्युत उपकरणांद्वारे कृत्रिम पद्धतीने मेंदूमध्ये बृहत् अपस्मार (Grand mal) झटके देऊन मेंदूच्या पुरो-पश्च भागात (fronto-temporal) किंवा मेंदूच्या प्रबळ नसलेल्या एका ...
व्हिल्हेल्म व्हुंट (Wilhelm Wundt)
शाक्खटर – सिंगर भावनेचा सिद्धांत (Schachter-Singer Emotional Theory)
हा भावनेचा बोधनिक सिद्धांत आहे. भावनांच्या अभ्यासाविषयी जी मार्गदर्शक तत्त्वे उपलब्ध आहेत त्यांना भावनेचे सिद्धांत म्हणतात. भावनेचे विविध सिद्धांत विविध ...
श्राव्य संवेदनिक स्मृति (Echoic Sensory Memory)
अल्पकालिक संवेदन स्मृतीचा प्रकार. ही स्मृती सर्व प्रकारच्या ध्वनींची नोंद करते. जसे की भाषण, कुत्र्याचे भुंकणे आणि आपत्कालीन वाहनांचे आवाज ...
सदसद्‌बुद्धी (Conscience)
‘सत्’ म्हणजे चांगले आणि ‘असत्’ म्हणजे वाईट, यांत विवेक करणारी बुद्धी. सामान्यतः व्यक्ती सामाजिक-राजकीय नियम, रूढी व रीतिरिवाज, नीतितत्त्वे, धार्मिक ...
