
निरंतर शिक्षण
सातत्यपूर्ण चालणारी शिक्षण प्रक्रिया. निरंतर शिक्षणामध्ये माणूस जन्मपासून मरेपर्यंत शिकत असतो. विसाव्या शतकाच्या आरंभापासून पाश्चात्त्य देशांत निरंतर शिक्षण योजना वेगवेगळ्या ...

पंडिता रमाबाई
रमाबाई, पंडिता (Pandita, Ramabai) : (२३ एप्रिल १८५८ – ५ एप्रिल १९२२). स्त्रियांच्या-विशेषतः परित्यक्त्या, पतिता व विधवांच्या-सर्वांगीण उद्धाराकरिता समर्पित भावनेने कार्यरत ...

परिणामकारक संप्रेषण
आपले विचार, भावना अथवा इतर माहिती अन्य व्यक्तींपर्यंत प्रभावीपणे पोहोचविण्याचे एक कौशल्य किंवा प्रक्रिया. जागतिक आरोग्य संघटनेने मानवी जीवन सुकर ...

पर्यावरण विज्ञान
विविध परिसंस्था प्रणालीच्या परस्पर संबंधांचे अध्ययन करणारी एक शाखा. यामध्ये मानवी स्वभाव, परस्पर संबंध आणि पर्यावरणीय समस्यांचे अन्वेषण करून त्यांना ...

पाउलू फ्रिअरी
फ्रिअरी, पाउलू (Freire, Paulo) : (१९ सप्टेंबर १९२१ – २ मे १९९७). प्रसिद्ध ब्राझीलीयन शिक्षणतज्ज्ञ व तत्त्वज्ञ. पाउलू यांचा जन्म ...

पाठनियोजन
अध्यापनासंदर्भात निश्चित केलेले उद्दिष्ट साध्य करण्यासाठी वापरलेला आराखडा म्हणजे पाठनियोजन. पाठनियोजन करताना पाठाची प्रस्तावना, हेतूकथन, विषयविवेचन, संकलन, उपयोजन व गृहपाठ ...

पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर सोलापूर विद्यापीठ
महाराष्ट्र राज्यातील एक विद्यापीठ. केवळ एकाच जिल्हयासाठी निर्मिती झालेले विद्यापीठ, अशी या विद्यापीठाची ख्याती आहे. विद्यापीठाची स्थापना महाराष्ट्र राज्य शासकीय ...

पुनर्रचनावाद
कार्यवादातील उणीवा दूर करून त्यास नवे रूप देण्याच्या, त्याची पुनर्बांधणी करण्याच्या प्रयत्नांतून अमेरिकेत उदयास आलेली एक नवीन विचारसरणी. विसाव्या शतकाच्या ...

पूर्व प्राथमिक शिक्षण
प्राथमिक शिक्षणाला पूरक आणि पायाभूत असलेले शिक्षण. शिक्षण ही एक निरंतर चालणारी प्रक्रिया आहे. जन्मापासून किंबहुना जन्मास येण्यापूर्वीपासून या शिक्षणास ...

पोर्टफोलिओ
अध्ययनाचे मूल्यमापन करण्यासाठी आंतरराष्ट्रीय स्तरावर वापरली जाणारी एक प्रक्रिया. पोर्टफोलिओ हा मूल्यमापन आणि अध्यापनाचे हेतू या दोहोंत सुसंगती आणण्याचा प्रभावी ...

प्रणाली उपागम
अध्यापन कार्य यशस्वीपणे पार पडण्यासाठी शिक्षणक्षेत्रात उदयास आलेली एक नवीन संकल्पना किंवा दृष्टिकोण. ही संकल्पना जटिल मानव-यंत्रणेच्या संदर्भातील संशोधन आणि ...

प्रभुत्व अध्ययन
प्रभुत्व अध्ययनाच्या प्रक्रियेत प्रत्याभरण आणि उपचारात्मक अध्यापन हे सर्वांत महत्त्वाचे असते. प्रभुत्व अध्ययनाची संकल्पना कोमोनियस यांनी सतराव्या शतकात मांडली. आजमितीला ...

प्रमाणक संदर्भ कसोटी
विद्यार्थ्यांच्या विविध ज्ञानपातळी किंवा क्षमतांची संपादणूक किती आहे, याचा पडताळा पाहण्यासाठी प्रमाणित मानकांची संदर्भ गटांशी तुलना करणारी एक कसोटी. यास ...

फ्रीड्रिख फ्रबेल
फ्रबेल, फ्रीड्रिख : (२१ एप्रिल १७८२–२१ जून १८५२). जर्मन शिक्षणतज्ज्ञ व बालोद्यान शिक्षणपद्धतीचा प्रवर्तक. त्यांचा जन्म ओबरव्हाइसबाख (थुरिंजिया) येथे झाला ...

फ्रॅन्सिस वेलँड पार्कर
पार्कर, फ्रॅन्सिस वेलँड : (९ ऑक्टोबर १८३७–२ मार्च १९०२). अमेरिकेतील प्रगमनशील शिक्षणाचा पुरस्कर्ता. त्यांचा जन्म मॅसॅचूसेट्स संस्थानात बेडफोर्ड येथे झाला ...