
आलापना
आलापना हा तत्कालीन परिस्थितीमध्ये ऐनवेळी पण काहीसे गुणगुणल्याप्रमाणे सादर केला जाणारा एक गानप्रकार आहे. ज्याद्वारे सादर केल्या जाणाऱ्या रागाचा स्थायीभाव ...

आसावरी थाटातील राग
भातखंडे वर्गीकरणपद्धतीनुसार आसावरी थाटात गंधार, धैवत, निषाद हे तीन स्वर कोमल व बाकीचे शुद्ध असतात. या थाटात आसावरी, जौनपुरी, गंधारी, ...

इंडियन पिपल्स थिएटर असोसिएशन – इप्टा
भारतातील कलावंतांची एक सर्वांत जुनी संस्था. भारतभर ती ‘इप्टा’ या नावाने ओळखली जाते. स्वातंत्र्य लढ्याच्या वाटचालीबरोबरच दुसर्या महायुद्धाच्या पार्श्वभूमिवर समाजात ...

इनाम अली खॉं
अली खॉं, इनाम : १२ नोव्हेंबर १९२८ — २८ जानेवारी १९८८). भारतातील तबलावादकांच्या दिल्ली घराण्यातील एक ख्यातकीर्त तबलावादक. त्यांचा जन्म ...

उ. अल्लारखाँ
उ. अल्लारखाँ : (२९ एप्रिल १९१९ – ३ फेब्रुवारी २०००). आंतरराष्ट्रीय कीर्तीचे भारतीय तबलावादक आणि श्रेष्ठ कलावंत. त्यांचे मूळनाव अल्लारखाँ ...

उल्हास बापट
बापट, उल्हास यशवंत : (३१ ऑगस्ट १९५० – ४ जानेवारी २०१८). प्रसिद्ध निष्णात महाराष्ट्रीय संतूरवादक आणि या तंतुवाद्यावर ‘मींड’ (स्वरसातत्य) ...

एम. एल. वसंतकुमारी
वसंतकुमारी, एम. एल. : (३ जुलै १९२८ – ३१ ऑक्टोबर १९९०). कर्नाटक संगीतातील प्रसिद्ध शास्त्रीय गायिका व संगीतकार आणि ख्यातकीर्त ...

एम. एस. गोपालकृष्णन
गोपालकृष्णन, मायलापोर सुंदरम् : (१० जून १९३१—३ जानेवारी २०१३). आपल्या विशिष्ट वादनशैलीमुळे आणि कर्नाटक तसेच हिंदुस्थानी संगीतावरील प्रभुत्वामुळे विख्यात झालेले एक ...

एम. एस. सुब्बुलक्ष्मी
सुब्बुलक्ष्मी, एम. एस. : (१६ सप्टेंबर १९१६ – ११ डिसेंबर २००४). कर्नाटक संगीतशैलीतील श्रेष्ठ भारतीय गायिका व सर्वोच्च भारतरत्न पुरस्काराच्या ...

ऑरेटोरिओ
ऑरेटोरिओची काटेकोर व्याख्या करणे अवघड आहे कारण वेगवेगळ्या देशांत, वेगवेगळ्या काळी ह्या संज्ञेचा अर्थ वेगवेगळ्या प्रकारे लावण्यात आलेला आहे. तथापि ...

ओडिसी नृत्य
ओरिसा प्रांतातील एक अभिजात नृत्यप्रकार. भरतमुनींच्या नाट्यशास्त्र या ग्रंथामध्ये ओडिसी नृत्याचा उल्लेख एक शास्त्रीय नृत्यप्रकार म्हणून केला असून हा नृत्यप्रकार ...

कथाकालक्षेपम्
‘कथाकालक्षेपम्’ हा दक्षिण भारतीय संगीतातील मनोरंजनाचा अनेकजिनसी प्रकार आहे. जाणकारांपासून सर्वसाधारण जनांपर्यंत सर्वांना त्याचे आवाहन पोहोचते. त्यात कंठसंगीत (गायन) आणि ...

कलाक्षेत्र
भारतीय अभिजात ललितकलांचे व संस्कृतीचे शास्त्रोक्त शिक्षण गुरुकुल पद्धतीने देणारी आंतरराष्ट्रीय कीर्तीची संस्था. या संस्थेची स्थापना १९३६ साली भरतनाट्यम् या ...

कल्याण थाटातील राग
भातखंडे-पद्धतीनुसार रूढ असलेल्या रागवर्गीकरणात कल्याण थाटाचा समावेश होतो. दाक्षिणात्य संगीतपद्धतीवरील ग्रंथांत या थाटाचे नाव कल्याणी असे आहे. मध्यम या स्वराचे ...

काफी थाटातील राग
भातखंडे पद्धतीनुसार रूढ असलेल्या रागवर्गीकरणातील काफी हा थाट, त्यातून निघणार्या रागांच्या मोठ्या संख्येमुळे सर्व थाटांत मोठा मानला जातो. दाक्षिणात्य संगीतपद्धतीवरील ...

किशन महाराज
पंडित किशन महाराज : (३ सप्टेंबर १९२३ – ४ मे २००८). बनारस घराण्याचे सुप्रसिद्ध तबलावादक. त्यांचा जन्म वाराणसी (उत्तर प्रदेश) ...