
पेडवा (Sardinella fimbriata)
पेडवा माशाचा समावेश क्लुपिफॉर्मिस (Clupeiformes) गणातील क्लुपिइडी (Clupeidae) या मत्स्यकुलात होतो. त्याचे शास्त्रीय नाव सार्डिनेला फिंब्रिएटा (Sardinella fimbriata) असे आहे ...

पेशीनाश (Necrosis)
एखाद्या ऊतीतील (ऊतक; Tissue) पेशींचा संसर्ग, जखम किंवा रक्तपुरवठा थांबण्यामुळे तेथील पेशी (Cell) मृत पावतात यास पेशीनाश (Necrosis) असे म्हणतात ...

पेशीमृत्यू (Apoptosis)
बहुपेशीय सजीवांमध्ये अनेक प्रकारच्या ऊती (Tissue) असतात. प्रत्येक ऊतीचे कार्य तसेच पेशी (Cell) किती काळ कार्यरत राहणार हे निश्चित असते ...

पोपटमासा (Dolphinfish)
महाराष्ट्रातील सागरी क्षेत्रात किनाऱ्यापासून दूर खोल समुद्रात आढळणाऱ्या हिरवट रंगाच्या माशाला मराठीत ‘पोपटमासा’ म्हणतात. या माशाचे शास्त्रीय नाव कॉरीफिना हिप्पुरस ...

प्रथिन संश्लेषण (Protein Synthesis)
सजीव पेशींची बांधणी आणि जैवरासायनिक प्रक्रिया यांमध्ये प्रथिनांची अग्रणी भूमिका असते. विकरे (Enzymes), संप्रेरके (Hormones) व अनेक प्रकारचे संदेशवाहक रेणू ...

प्राणी पेशी (Animal cell)
पंचसृष्टी सजीवातील (Five kingdom classification) दृश्य केंद्रकी पेशी. तिचा आकार गोलाकार किंवा अनियमित असून लांबी १०—३० मायक्रोमीटर असते. प्राणी पेशीचे ...

प्रातिनिधिक सजीव : एश्चेरिकिया कोलाय (Model Organism : Escherichia coli)
एश्चेरिकिया कोलाय (ई. कोलाय – Escherichia coli) या जीवाणूचा उपयोग प्रातिनिधिक सजीव म्हणून करण्यात येतो. पृथ्वीवरील प्राचीन परजीवी परपोषी जीवाची ...

प्रातिनिधिक सजीव (Model organisms)
गेली कित्येक शतके प्राणिविज्ञानात पाळीव प्राणी, पक्षी, वन्य प्राणी, कवके, जीवाणू यांसंबंधी अभ्यास करण्यात येत आहे. सुमारे पन्नास वर्षे अभ्यासलेल्या ...

प्रोटिस्टा सृष्टी (Protista kingdom)
पंचसृष्टी वर्गीकरणानुसार प्रोटिस्टा सजीवांना स्वतंत्र सृष्टीचे स्थान दिले आहे. प्रोटिस्टा सृष्टीत समावेश केलेल्या सजीव गटांचा जनुकीयदृष्ट्या परस्पर संबंध नाही, त्यामुळे ...

मानवी जीभ (Human tongue)
सर्व पृष्ठवंशी प्राण्यांच्या तोंडात (मुखगुहिकेत) स्नायूयुक्त जीभ असते. काहींमध्ये जीभ चल म्हणजे हलणारी, तर मासे व व्हेल यांमध्ये अचल असते ...

मानवी दात (Human Teeth)
मुखातील कठीण व सामान्यत: अन्नाचे तुकडे तसेच चर्वण करण्यासाठी उपयोगी पडणाऱ्या भागास दात असे म्हणतात. अन्न चावण्याबरोबरच शब्द उच्चारणात देखील ...

मोरघार / ऑस्प्रे (Ospray)
या पक्ष्याचा समावेश पक्षिवर्गातील ॲसिपिट्रीफॉर्मीस (Accipitriformes) गणामधील पँडिऑनिडी (Pandionidae) कुलामध्ये होतो. या कुलातील ही एकमेव प्रजाती असून तिचे शास्त्रीय नाव ...

येडशी रामलिंग अभयारण्य (Yedshi Ramling Wildlife Sanctuary)
उस्मानाबाद जिल्ह्यातील जैवविविधतेने संपन्न असलेले एकमेव अभयारण्य व सुंदर वनपर्यटन स्थळ. येडशी रामलिंग अभयारण्याचे मुख्यालय येडशी येथे असून हे अभयारण्य ...
![रायबोन्यूक्लिइक अम्ल (आरएनए) [Ribonucleic acid (RNA)]](https://marathivishwakosh.org/wp-content/uploads/2020/11/Untitled1-300x211.jpg?x54351)
रायबोन्यूक्लिइक अम्ल (आरएनए) [Ribonucleic acid (RNA)]
रायबोन्यूक्लिइक अम्ल म्हणजेच आरएनए रेणू हे जनुक-अभिव्यक्तीच्या (Gene Expression) प्रक्रियेतील प्रमुख घटक आहेत. सजीव पेशींचा आराखडा आणि बांधणीसाठी आवश्यक माहिती ...

लवणजलरागी जीवाणू (Halophilic bacteria)
नेहमीपेक्षा अधिक क्षारयुक्त पाण्यामध्ये जीवंत राहणाऱ्या जीवाणूंना लवणजलरागी जीवाणू (Halophilic bacteria) असे म्हणतात. द्रावणात विरघळलेल्या क्षारांच्या प्रमाणास क्षारता असे म्हणतात ...

विषाणू मापनपद्धती : प्लाक गणना (Plaque-forming unit)
निसर्गात सर्वसाधारणपणे तीन प्रकारचे विषाणू आढळतात -प्राणी पेशीवर वाढणारे, वनस्पतीपेशीवर वाढणारे आणि जीवाणूवर (Bacteria) वाढणारे विषाणू. जिवंत पेशीमध्ये विषाणू वाढतात ...