
१९६२ च्या पराभवाचे विश्लेषण (Analysis of the defeat of 1962)
प्रामुख्याने भारताच्या अग्रवर्ती धोरणाला प्रतिसाद म्हणून चिनी सैन्याने २० ऑक्टोबर १९६२ रोजी तवांग विभागात केलेल्या हल्ल्याने आरंभ झालेल्या भारत-चीन युद्धाची ...

अजातशत्रू (Ajatshatru)
अजातशत्रू : (इ.स.पू.सु. ४९५—४६२). अजातशत्रू हा बिंबिसार राजाचा मुलगा. कोसल आणि वैशाली या राज्यांवर विजय मिळवून आपल्या पित्याने स्थापन केलेल्या ...

अटलांटिक सनद (Atlantic Charter)
अमेरिकेचे अध्यक्ष रूझवेल्ट व ब्रिटिश पंतप्रधान चर्चिल यांनी दुसऱ्या महायुद्धाच्या काळात अटलांटिक महासागरात न्यू फाउंडलंडजवळ एका बोटीवर विचार विनिमय करून ...

अण्वस्त्रप्रसारबंदी करार (Treaty on Non-Proliferation of Nuclear Weapons)
अण्वस्त्रांचा, अणुतंत्रज्ञानाचा प्रसार रोखणे, अणूऊर्जेचा वापर शांततेसाठी करण्यास प्रोत्साहन देणे, आण्विक निःशस्त्रीकरण आणि पूर्ण निःशस्त्रीकरणाचे उद्दिष्ट साध्य करण्यासाठी आंतरराष्ट्रीय स्तरावरील ...

अधरकुमार चॅटर्जी (Adhar Kumar Chatterji)
चॅटर्जी, अधरकुमार : (२२ नोव्हेंबर १९१४—६ ऑगस्ट २००१). भारताचे माजी नौसेनाप्रमुख. कटक, बारीसाल व कलकत्ता येथे शिक्षण घेतल्यानंतर शाही हिंदी नौसेनेत ...

अरुणकुमार श्रीधर वैद्य (Arunkumar Sridhar Vaidya)
वैद्य, अरुणकुमार श्रीधर : (२७ जानेवारी १९२६ ‒ १० ऑगस्ट १९८६). भारताचे दहावे सरसेनापती (१९८३–८६). त्यांचा जन्म अलिबाग येथे झाला ...

अर्जन सिंग (Arjan Singh)
सिंग, अर्जन : (१५ एप्रिल १९१९ — १६ सप्टेंबर २०१७). भारताचे माजी वायुसेनाप्रमुख. जन्म ल्यालपूर येथे. वडिलांचे नाव किशन सिंग. माँटगोमेरी ...

अर्थतज्ज्ञांचे योगदान (Contributions of Economist)
ॲडम स्मिथ (१७२३–१७९०) हे संरक्षण अर्थशास्त्रात योगदान देणारे पहिले अर्थतज्ज्ञ आहेत. त्यांनी संरक्षण खर्चाचे समाजावर व अर्थव्यवस्थेवर काय परिणाम होतात ...

अलगतावाद (Separatism)
अमेरिकेच्या परराष्ट्र धोरणाचे एक सूत्र. आपल्या परराष्ट्र नीतीचा पाया म्हणून अलगतेचा अंगीकार अमेरिकेने प्रथमपासून केला व पहिल्या महायुद्धापर्यंत यशस्वी रीतीने ...

असलउत्तरची लढाई (Battle of Asaluttar)
भारत- पाकिस्तान १९६५ च्या युद्धामधील एक लढाई. पार्श्वभूमी : पंजाबमधील भारत-पाकिस्तान सीमेवरील खेमकरन या गावापासून पाच किमी. दूर असलेले असलउत्तर हे ...

आंतरराष्ट्रीय व्यवस्था (International Order)
मॉर्टन कॅप्लन, केनेथ वॉल्ट्झ, ह्यूगो ग्रोशियस, जोसेफ फ्रँकेल यांनी आंतरराष्ट्रीय व्यवस्थेची व्याख्या करण्यात आणि या संकल्पनेचा विस्तार करण्यात मोठे योगदान ...

आपत्ती व्यवस्थापन आणि राष्ट्रीय सुरक्षा (Disaster Management and National Security)
प्रस्तावना : मानव संसाधन, राष्ट्रीय संपत्ती, आणि अर्थव्यवस्था हे तीन घटक राष्ट्रीय सुरक्षेचे अतिशय महत्त्वाचे घटक मानले जातात. त्यामुळे या ...

आपत्ती व्यवस्थापन कायदा, २००५ (Disaster Management Act, 2005)
भारत जसा जैव, सांस्कृतिक व भौगोलिक वैविध्यांचा देश आहे, तसाच तो नानाविध विनाशकारी आपत्तींचा देश म्हणूनही गणला जातो. भारतातील आपत्तींचे ...

आपत्ती व्यवस्थापन चक्र (Disaster Management Cycle)
अनंत काळापासून पृथ्वीतलावर आपत्ती कोसळत आल्या आहेत. वारंवार येणाऱ्या आपत्तींपैकी काही नैसर्गिक असतात, तर काही मानवनिर्मित असतात. आपत्तींमुळे होणारी जीवित ...

आपत्ती व्यवस्थापन प्राधिकरण (Disaster Management Authority)
प्रस्तावना : आपत्ती व्यवस्थापन कायदा (२००५) हा भारतीय संसदेत २५ डिसेंबर २००५ रोजी पारित झाला. त्यानुसार आपत्ती व्यवस्थापनासाठी शासकीय पातळीवर ...

आपत्तींची वर्गवारी (Category of Disasters)
ज्या नैसर्गिक व मानवी दुर्घटनांमुळे सर्वसाधारण जनजीवनात गंभीर समस्या निर्माण होतात, मोठ्या प्रमाणावर जीवित व वित्तहानी होते आणि पर्यावरणावर दूरगामी ...