आयुर्वेद

आयुर्वेद हे भारतीय शास्त्र आहे. त्याची आज जागतिक स्तरावरही दखल घेतली जाते. हे शास्त्र जीवनविषयक आणि आरोग्यविषयक; कफ, वात, पित्त यांसारख्या मूलभूत सिद्धांतांवर आधारित आहे. आयुर्वेदाचा परिचय करून घेण्याकरिता या सिद्धांतांची ओळख होणे आवश्यक असते. याचबरोबर आयुर्वेदाची विशिष्ट अशी ‍चिकित्सा आणि उपचार पद्धती आहे. या उपचार पद्धतीमध्ये विविध औषधी वनस्पती, प्राणिज पदार्थ, खनिज पदार्थ आणि विविध प्रक्रियांद्वारे निर्माण केलेल्या औषधांचा उपयोग केला जातो. संगणकाचा वापर सुरू झाल्यानंतर आयुर्वेदामध्ये प्रकृती परिक्षण, आयुर्वेदीय निदान, आयुर्वेदीय चिकित्सा याविषयांवर सॉफ्टवेअर निर्मितीचे प्रयोग केले. याचबरोबर नाडी परीक्षेसारख्या आयुर्वेदाच्या विशिष्ट परिक्षणासाठी विविध उपकरणांची निर्मिती केली आहे. आयुर्वेदाच्या आधुनिक पद्धतींनी अभ्यास करण्यासाठी Ayurgenomics, Ayurvedic Biology, Traditional Knowledge Digital Library (TKDL) आदी ज्ञानशाखांचा विकास झालेला आहे.

आयुर्वेद ज्ञानमंडळामध्ये आयुर्वेदातील मूलभूत सिद्धांत, चिकित्सा व उपचार पद्धती त्याचबरोबर महत्त्वाचे उपयोजन, आयुर्वेदाच्या अभ्यासाची पारंपरिक आणि आधुनिक पद्धत, महत्त्वाचे ग्रंथ इत्यादींचा परिचय करून दिला जाईल. याचबरोबर आयुर्वेद ही औषध पद्धती बरोबर जीवन पद्धती म्हणूनही विकसित झाल्याने त्यातील अनेक शब्द बोलीभाषेतही वापरले जातात. त्यांचा बोलीभाषेतील अर्थ आणि आयुर्वेदातील शास्त्रीय अर्थ वेगळा असतो. त्याचबरोबर वर्तमानपत्र, मासिक, साप्ताहिक, विविध वाहिन्या, संकेतस्थळे इत्यादींमध्ये आयुर्वेदाबद्दल मोठ्या प्रमाणात माहिती दिली जाते. या लेखनामध्ये जे शब्द वारंवार वापरले जातात अशा शब्दांचा मूलभूत शास्त्रीय अर्थ देणाऱ्या नोंदींचाही अंतर्भाव या ज्ञानमंडळात केला आहे.