
लैंगिक शिक्षण
लैंगिकता ही मानवी जीवनातील एक प्रबळ व विधायक शक्ती आणि प्रेरणा आहे. तिच्यातील जे चांगले, निकोप-निरोगी व वांछनीय आहे, त्याचे ...

लोकसंख्या शिक्षण
राष्ट्राची उपलब्ध साधनसामुग्री व लोकसंख्या यांचा मेळ घालून जास्तीत जास्त चांगल्या प्रकारचे जीवनमान प्राप्त करून घेण्यासाठी आवश्यक असलेले शिक्षण म्हणजे ...

ल्वी ब्रेल
ब्रेल, ल्वी : (४ जानेवारी १८०९–६ जानेवारी किंवा २८ मार्च १८५२). फ्रेंच अंधशिक्षक व विख्यात ब्रेल लिपीचा जनक. त्यांचा जन्म ...

वंचितांचे शिक्षण
समाजविकासप्रक्रियेत ज्या अनेक सामाजिक घटकांना शिक्षणाची संधी मिळत नाही, अशा सर्व वंचि घटकांचा यात समावेश होतो. या वंचित घटकांपर्यंत शिक्षणाची ...

वास्तववादी शिक्षण
सृष्टितील पदार्थ आणि तद्विषयक ज्ञान दोन्ही सत्य आहेत, असा या वादाचा कानमंत्र आहे. मानव, पशुपक्षी व भोवतालचा निसर्ग यांचे अस्तित्व ...

विमर्शी अध्यापन
विमर्शी अध्यापन म्हणजे ‘अशी विमर्शी क्रिया की, ज्यामध्ये सातत्याने स्वमूल्यांकन व स्वविकास यांसाठीच्या तीव्र इच्छेचा अंतर्भाव असतो’. शिक्षक म्हणून काम ...

विशेष शिक्षण
शारीरिक, मानसिक, दुर्बलता इत्यादीने ग्रस्त असणाऱ्या आणि विशेष गरजा असणाऱ्या बालकांचा विचार करून त्यांना त्यांच्या क्षमतेनुरूप दिली जाणारी शिक्षणाची एक ...

विष्णु गोविंद विजापूरकर
विष्णु गोविंद विजापूरकर : (२६ ऑगस्ट १८६३−१ ऑगस्ट १९२६). धर्मसुधारक, थोर विचारवंत व राष्ट्रीय शिक्षणाचे पुरस्कर्ते. त्यांचा जन्म कोल्हापूर येथे ...

वुडचा अहवाल
भारतातील शिक्षणासंबंधीचा एक अहवाल. एकोणिसाव्या शतकाच्या उत्तरार्धात ब्रिटिशांनी भारतात राज्य स्थापन केले. ईस्ट इंडिया कंपनीने भारतातील शैक्षणिक कार्याबाबत घेतलेली दखल या ...

वेल्थी हॉनसिंगेर फिशर
फिशर, वेल्थी हॉनसिंगेर : (१८ सप्टेंबर १८७९–१६ डिसेंबर १९८०). भारतात प्रौढ साक्षरताप्रसाराचे कार्य करणाऱ्या अमेरिकन कार्यकर्त्या, शिक्षणतज्ज्ञ आणि रामॉन मागसायसाय ...

व्यावसायिक विकास
व्यावसायिक विकास म्हणजे व्यक्तीने आपली जीवन कारकीर्द सतत उंचावत ठेवण्यासाठी सतत घेत असलेले शिक्षण व प्रशिक्षण होय. भारताचा सांस्कृतिक वारसा ...

शारीरिक क्षमता
एखाद्या व्यक्तीकडून एखादे शारीरिक कार्य पार पाडताना ते कार्य त्याच्याकडू होणार की, नाही हे त्याच्या शारीरिक क्षमतेवरून सिद्ध होत असते ...

शारीरिक शिक्षण
मानवाचे शरीर आणि मन निरोगी ठेवण्यासाठीच्या शिक्षण प्रक्रियेस शारीरिक शिक्षण म्हणतात. या शिक्षणामध्ये अभ्यासक्रमाव्यतिरिक्त योग, प्राणायाम, व्यायाम, विविध खेळ आणि ...

शिक्षक शिक्षण
शिक्षक शिक्षण ही तुलनेने अलीकडील कल्पना असली, तरी शिक्षक व्यवसाय हा प्राचीन काळापासून चालत आलेला आहे. पूर्वीच्या काळी अध्यापन व्यवसायात ...

शिक्षक संघटना
प्राचीन भारतीय संस्कृतीत गुरुला समाजामध्ये, राजदरबारी इत्यादी स्तरांवर मानाचे स्थान होते. त्यांना राजाश्रय व समाजसाहाय्य होते. स्वतंत्र गुरुकुलात किंवा आश्रमात ...

शिक्षण
शिक्षणाचा उदय प्रागैतिहासिक काळात झाला. सुरुवातीच्या काळात कुटुंब हे शिक्षणाचे केंद्र व आईवडील, विशेषत: आई, हे बालकाचे गुरू होते. पुढे ...

शिक्षण व्यवस्थापन प्रणाली
आंतरजालाचा वापर करून आभासी अभ्यासक्रम निर्माण करण्याची आणि त्याचे प्रसारण व्यवस्थापन करणारी एक संगणक प्रणाली म्हणजे शिक्षण व्यवस्थापन प्रणाली होय ...