
कलाम (Kalam)
ह्या अरबी शब्दाचा मूळ अर्थ अनेक शब्दयुक्त उद्गार. तसेच ‘बोलणे’, ‘शब्द’ असाही ह्याचा अर्थ होतो आणि ह्या अर्थापासून कलामला कुराणावर–ईश्वरी ...

कल्याणवाद (Eudaemonism)
आयुष्यात आपण कशाच्या तरी पाठीमागे असतो, काहीतरी शोधीत असतो. ते मिळाल्याने जीवन कृतार्थ होईल, अशी आपली धारणा असते. जीवनाच्या या ...

का / बा (Ka and Ba)
बा प्राचीन ईजिप्शियन मानवी शरीराचे पाच भाग मानत असत. भौतिक शरीर, नाव, सावली, ‘का’ आणि ‘बा’. ‘बा’ म्हणजे माणसाचा आपल्या ...

काबा (Kaaba)
इस्लाम धर्मीयांचे पवित्र उपासनागृह. मक्केच्या सर्वश्रेष्ठ मशिदीच्या मध्यभागी असलेली, भुरकट दगडी व संगमरवरात बांधलेली, १२⋅२० मी. लांब, १०⋅६५ मी. रुंद ...

काल (Time)
आपल्याला घटनांचा अनुभव येतो, तेव्हा कित्येक घटना इतर काही घटनांच्या पूर्वी किंवा नंतर घडलेल्या असतात, असाही अनुभव येतो. उदा., एखादी ...

कॅनन लॉ (Canon Law)
ख्रिस्ती धर्मसंस्थेच्या कार्याची दिशा, ख्रिस्ती धर्मगुरूंचे आचार, विचार व वर्तन, तसेच त्यांचे परस्परांतील व बाहेरील जगाबरोबर येणारे संबंध यांचे दिग्दर्शन ...

क्यूपिड (Cupid)
एक रोमन देव. त्याला प्रेमाची देवता मानली जाते. एरॉस या ग्रीक देवतेच्या समकक्ष त्याला समजले जाते. तो युद्धाचा देव एरिस ...

क्वेत्झलकोएत्ल (Quetzalcoatl)
मेक्सिको खोर्यातील ॲझटेक संस्कृतीतील एक प्रमुख देवता व पौरोहित्य राजा. केत्सालकोआत्ल असाही त्याचा उच्चार होतो. त्याच्यासंबंधी पुरातनकालीन मिथ्यकथा, आख्यायिका, दंतकथा ...

ख्नूम (Khnum)
ईजिप्तमधील सर्वांत प्राचीन देवतांपैकी एक. नाईल नदीचा रक्षकदेवता. त्याचा काळ साधारणतः इ.स.पू. २९२५‒२७७५ असा सांगितला जातो. त्याला नाईल नदीचा स्रोत; ...

ख्रिस्तमंदिराची रचना (Design of Church)
ख्रिस्ती लोकांचे उपासनामंदिर ‘चर्च’ म्हणून ओळखले जाते. चर्च हे ख्रिस्ती ऐक्याचे प्रतिक आहे. चर्चच्या समोरील भागाला ‘Facade’ असे म्हणतात. १) ...

ख्रिस्ती धर्म, भारतातील (Christanity in India)
‘जगाच्या अंतापर्यंत जा आणि संपूर्ण सृष्टीला माझा संदेश द्या’ (बायबल, मार्क १६:१५) येशू ख्रिस्ताने दिलेली ही आज्ञा त्याच्या बारा प्रेषितांनी ...

ख्रिस्ती संत (Christian Saints)
‘संत’ हा शब्द इंग्रजीतील ‘सेंट’ या शब्दाचा मराठी पर्याय म्हणून वापरला आहे. सेंट हा इंग्रजी शब्द Sanctus (सॅन्क्टस) या लॅटिन, ...

गर्भपात : चर्चची भूमिका (Abortion : The Role of the Church)
साधारणपणे गर्भ जीवनक्षम बनण्यापूर्वी गर्भाशयातून बाहेर पडल्यास, गर्भाला हेतुपुरस्सर नष्ट केल्यास गर्भपात झाला असे म्हणतात. काही लोकांच्या मते गर्भधारणा झाल्याच्या ...

गिलगामेश (Gilgamesh)
बॅबिलोनियन पुराणकथांमध्ये वर्णिलेला एक प्रसिद्ध सुमेरियन राजा. त्याचे राज्य ऊरुक नावाच्या नगरात होते. हे नगर इ.स.पू. ३००० च्या सुमारास अस्तित्वात ...

गुड-फ्रायडे (Good-Friday)
शुभ-शुक्रवार : ख्रिस्ती धर्मातील हा एक अत्यंत पवित्र व महत्त्वाचा दिवस असून तो ईस्टरच्या दोन दिवस अगोदर आणि उपासकाळाच्या शेवटी ...

गृहीतक (Hypothesis)
कोणत्याही घटनेचे स्पष्टीकरण किंवा उपपादन (Explanation) करण्यासाठी एखादी कल्पना गृहीत धरावी लागते व तिच्या अनुषंगाने त्या घटनेचा अर्थ लावावा लागतो ...

ग्रीक तत्त्वज्ञान (Greek Philosophy)
ग्रीक तत्त्वज्ञानाची सुरुवात थेलीझ (इ.स.पू. सातवे-सहावे शतक) ह्या विचारवंतापासून झाली आणि त्याचा शेवट इ.स. ५२९ मध्ये अथेन्स येथील नव-प्लेटोमताचे पीठ ...

चराचरेश्वरवाद (Pantheism)
धर्म-तत्त्वज्ञानातील एक उपपत्ती. चराचरसृष्टीमध्ये ईश्वर भरून राहिला असून सर्व विश्वच त्याचा आविष्कार किंवा शरीर होय. देवाहून चराचर भिन्न नाही, असे ...

चर्च (Church)
ख्रिस्ती धर्मीयांच्या ‘उपासनामंदिरा’ला सर्वसाधारणपणे ‘चर्च’ असे म्हटले जाते. उपासनामंदिराची इमारत व विश्वव्यापी चर्च या दोन्ही संकल्पनांसाठी वापरलेला एकच शब्द कधी ...