
उरल नदी (Ural River)
रशिया आणि कझाकस्तानमधून वाहणारी नदी. लांबी २,४२८ किमी., जलवाहन क्षेत्र २,३७,००० चौ. किमी. यूरोपमधील व्होल्गा आणि डॅन्यूब या नद्यांनंतरची ही ...

उस्पालाता खिंड (Uspallata Pass)
दक्षिण अमेरिका खंडातील अँडीज पर्वतश्रेणीतील एक खिंड. ही खिंड सस.पासून ३,८१० मीटर उंचीवर आहे. उत्तरेकडील अॅकन्काग्वा (उंची ७,०३५ मी.) हे ...

एअर सरोवर (Eyre Lake)
ऑस्ट्रेलियातील साउथ ऑस्ट्रेलिया या राज्यातील एक खाऱ्या पाण्याचे सरोवर. देशाच्या मध्य भागात असलेल्या ग्रेट ऑस्ट्रेलियन द्रोणीच्या नैर्ऋत्य कोपऱ्यात हे सरोवर ...

एडवर्ड जॉन एअर (Edward John Eyre)
एअर, एडवर्ड जॉन (Eyre, Edward John) : (५ ऑगस्ट १८१५ – ३० नोव्हेंबर १९०१). ऑस्ट्रेलियात समन्वेषण करणारे ब्रिटिश समन्वेषक आणि ...

एन नदी (Aisne River)
फ्रान्समधील एक महत्त्वाची नदी. लांबी सुमारे २९० किमी., जलवाहन क्षेत्र १२,१०० चौ. किमी. फ्रान्सच्या ईशान्य भागातील म्यूझ विभागात असलेल्या आर्गॉन ...

एम्बाबाने शहर (Mbabane City)
आफ्रिका खंडाच्या आग्नेय भागातील एस्वातिनी (स्वाझीलँड) या भूवेष्टित स्वतंत्र राजसत्ताक देशाची प्रशासकीय राजधानी आणि देशातील सर्वांत मोठे शहर. लोकसंख्या ९४,८७४ ...

एराटॉस्थीनीझ (Eratosthenes)
एराटॉस्थीनीझ (Eratosthenes) : (इ. स. पू. सु. २७६—१९४). ग्रीक गणिती, खगोलशास्त्रज्ञ व भूगोलज्ञ. त्यांचा जन्म लिबिया देशात सायरीनी (प्राचीन सायरेनेइकाची राजधानी ...

एरिक द रेड (Erik the Red)
एरिक द रेड (Erik the Red) : (इ. स. ९५०? — १००३?). ग्रीनलंडचा शोध लावून तेथे वसाहत करणारा नॉर्वेजियन व्हायकिंग समन्वेशक ...

एर्नांदो सोतो दे (Hernando Soto de)
सोतो, दे एर्नांदो (Soto, de Hernando) : (२७ ऑक्टोबर १४९५? – २१ मे १५४२). मिसिसिपी नदी, अमेरिकेच्या संयुक्त संस्थानांचा आग्नेय ...

एल निनो (El Nino)
दक्षिण अमेरिकेच्या उष्णकटिबंधीय पश्चिम किनार्यावरील महासागरी प्रदेश दर काही वर्षांनी असंगत असा उबदार राहतो. या असंगत आविष्काराला महासागरविज्ञान आणि हवामानशास्त्रात ...

ऑटो फॉन कॉट्सबू (Otto von Kotzebue)
कॉट्सबू, ऑटो फॉन (Kotzebue, Otto von) : (३० डिसेंबर १७८७ – १५ फेब्रुवारी १८४६). रशियन समन्वेषक व नौसेना अधिकारी. त्यांचा ...

ऑल्बनी नदी (Albany River)
कॅनडातील आँटॅरिओ प्रांताच्या उत्तरमध्य भागातून वाहणारी नदी. आँटॅरिओ प्रांतात मूळ स्वरूपातील ज्या काही मोजक्या नद्या आहेत, त्यांपैकी ही एक नदी ...

ऑस्कर बौमान (Oskar Baumann)
बौमान, ऑस्कर (Baumann, Oskar) : (२५ जून १८६४ – १२ ऑक्टोबर १८९९). ऑस्ट्रियन समन्वेषक, मानचित्रकार आणि मानववंश वर्णनतज्ज्ञ. त्यांचा जन्म ...

ओखोट्स्क समुद्र (Sea of Okhotsk)
पॅसिफिक महासागराचा अगदी वायव्य भागातील सीमावर्ती समुद्र. रशियाच्या अतिपूर्वेकडील भागात वास्तव्यास असलेल्या पहिल्या ओखोट्स्क जमातीच्या वस्तीच्या नावावरून या समुद्राला ओखोट्स्क ...

ओटावा नदी (Ottawa River)
पूर्व कॅनडातील सेंट लॉरेन्स नदीची प्रमुख उपनदी. ओटावा नदी क्वीबेक प्रांताच्या पश्चिम भागातील लॉरेंचन या पठारी व पर्वतीय प्रदेशात उगम ...

ओसाड प्रदेश (Arid land)
लोकवस्ती नसते किंवा असलेली लोकवस्ती उठून गेलेली असते अशा शुष्क, रुक्ष, निर्जल व निर्जन प्रदेशाला ओसाड प्रदेश असे म्हणतात. सामान्यत: ...

ओहायओ नदी (Ohio River)
अमेरिकेच्या संयुक्त संस्थानांच्या पूर्व-मध्य भागातून वाहणाऱ्या मिसिसिपी नदीची एक महत्त्वाची उपनदी. तिची लांबी १,५४६ किमी., तर जलवाहन क्षेत्र ५,२८,१०० चौ ...

कटिबंध (Climate Zones or Latitudinal zones)
पृथ्वीच्या पृष्ठभागावरील एखाद्या स्थळाचे जलवायुमान (दीर्घकालीन सरासरी हवामान) स्थूलमानाने त्याच्या अक्षवृत्तानुसार ठरविता येते. यावरून एकूण भूपृष्ठाच्या अक्षवृत्तांनुसार कल्पिलेल्या अशा पट्ट्यांना ...